Ervaringsverhaal Waarom dansgezelschap de Stilte alle dansers in dienst nam

Sinds een aantal jaar past het Bredase dansgezelschap de Stilte de Fair Practice Code toe. Zakelijk leider Jan Baanstra: “We werken samen op basis van professionaliteit in plaats van loyaliteit. Daarbij zijn gezonde arbeidsverhoudingen niet meer dan normaal.”

De Fair Practice Code is in 2017 opgesteld vanuit de cultuursector. Het Bredase dansgezelschap de Stilte staat achter de principes. Zakelijk leider Jan Baanstra vertelt wat gezonde arbeidsverhoudingen betekenen en waarom die zo belangrijk zijn.

Over de Fair Practice Code:

De Fair Practice Code is bedoeld als gedragscode en als handvat. De code helpt professionals, publiek en andere belanghebbenden met elkaar in gesprek te gaan over een eerlijke, gezonde en sterkere arbeidsmarktpositie in de kunst- en cultuursector. Dus: eerlijke arbeidsomstandigheden, redelijke vergoedingen. En dat ieder zich bewust is van zijn plek in de keten, verantwoordelijkheid neemt en solidair is met andere professionals in het veld. Meer informatie

Waarom heeft de Stilte de Fair Practice Code ingevoerd?

“Je zou jezelf eerder de vraag moeten stellen: waarom niet? We zijn een dansgezelschap, dansers zijn voor ons ontzettend belangrijk. Daarom is het niet meer dan normaal om hen te verbinden aan ons gezelschap, hen zekerheid te geven. Al onze dansers zijn nu in dienst, en we hebben een cao met alle voordelen en zekerheden die daarbij horen zoals pensioenopbouw en doorbetaling bij ziekte.”

Hoe verliep invoering van de Code?

“Zoiets kost tijd, veel tijd. Voor ons ligt het startpunt zo rond 2009, toen we toetraden tot de landelijke basisinfrastructuur. Er was toen ineens meer geld beschikbaar. In eerste instantie kregen dansers toen een seizoenscontract voor acht maanden, waarna ze vervolgens een tijd in de ww zaten. En daarna keerden ze dan weer terug bij De Stilte. Dit vertel ik nu met schaamrood op de kaken, want zo’n constructie is natuurlijk volstrekt belachelijk.

“Nu onze dansers in dienst zijn, is het nog steeds zoeken: we spreken bijna dagelijks over hoe we praktische zaken het beste kunnen organiseren. Bijvoorbeeld: als onze dansers naar het buitenland vliegen voor optredens - valt de dag waarop ze bijkomen van de jetlag dan wél of niet onder werktijd? Of: hoe ga je om met contracten voor onbepaalde tijd voor dansers, een beroep dat je niet tot je pensioen kunt doen? Gelukkig hebben we een hr-manager aangenomen die ons hierbij adviseert.”

Wat voor invloed heeft de Fair Practice Code op jullie bedrijfsvoering?

“De code schept vooral veel duidelijkheid. Stel dat we een subsidie aanvragen voor een bepaald bedrag, waarvan we vervolgens maar een deel toegekend krijgen. Dan kan het zijn dat we ‘nee’ zeggen. Nee, de productie kan niet doorgaan. Dit is wat het kost, en we kunnen niet gaan schaven aan de vergoedingen voor dansers of voor de rest van het team. Dat is maar goed ook. Er moet een verdomd goede reden voor zijn als we tóch een lager tarief accepteren.”

Moeten je nu ook dingen laten schieten, die je voorheen misschien wel had gedaan?

“Zeker. Zo konden we onlangs we een sollicitant die heel goed matchte met onze organisatie niet aannemen, omdat hij overgekwalificeerd was voor de functie die we open hadden staan. Zelf was deze jonge theatertechnicus zo enthousiast, dat hij eventueel best voor een junior salaris aan de slag wilde. Toch hebben we toen nee gezegd. Fair practice voeren we overal in onze organisatie door, dat betekent dat je soms ook keuzes moet maken die pijn doen.”

Hoe helpt de Fair Practice Code jullie organisatie de toekomst in?

“Heel simpel: om goede voorstellingen neer te kunnen zetten, hebben we goede dansers nodig. Ze zijn bij ons in dienst, waardoor we nu in ze kunnen investeren. Zo zorgen we ervoor dat ze goed in hun vel zitten, en dat ze hun werk met plezier doen. Als een danser zich niet goed voelt, zich zorgen maakt - dat zie je meteen terug op het toneel. Door te investeren in mensen, investeren we ook in onze organisatie.”

Wat zou je andere organisaties willen meegeven?

“Voer de code samen mét je organisatie in. Het is niet zo dat ik als zakelijk leider heb gezegd: vanaf nu werken we zo. Samen met alle medewerkers zoeken we uit wat werkt en wat niet. Dat zorgt ervoor dat er nu draagvlak is binnen onze organisatie, en dat is voor het succes van de aanpak hard nodig.”

Verdiepende aanvulling van adviseur Femke Lakerveld:

"Belangrijk aan de Fair Practice Code is dat we met elkaar vaststellen dat een eerlijkere, gezondere en sterkere arbeidspositie broodnodig is. Deze code is echt ontstaan vanuit de sector. Nog steeds liggen er politieke keuzes en waarden aan ten grondslag.

De positieve en sociale intenties worden weliswaar breed gedeeld, maar een dergelijke code is nooit voor iedereen goed. De weg naar fair practice kan onhandig, oneerlijk of contraproductief uitpakken. Zolang er niet meer geld beschikbaar komt, trekken altijd partijen aan het kortste eind.Zo ontstaat wellicht minder ruimte voor makers, of hebben podia meer moeite met het programmeren van duurdere producties.

Ook kan elk nieuw normatief kader op gespannen voet komen te staan met andere waarden binnen de kunsten, zoals die rondom autonomie of ondernemerschap. Onderzoek als organisatie hoe de invoering je ondernemerschap en missie beïnvloedt, daar zit het spanningsveld.”