2021 was een jaar van ups en downs. Culturele organisaties, kunstenaars en creatieve makers moesten voortdurend meebewegen met de coronamaatregelen. In de startblokken staan en dan toch weer op de rem. Er was veel vraag naar informatie over zakelijke professionalisering en ontwikkeling. We deelden kennis over financiering, nieuwe verdienmodellen en hybride werken. Ondersteunden de sector op het gebied van governance. En hielpen culturele en creatieve professionals om hun zakelijke competenties te versterken. Zo werkten we samen aan een sterke, toekomstbestendige sector. Hoe dat eruitzag? Scroll naar beneden en ontdek het zelf.
2021 in cijfers
Cultuur+Ondernemen is er voor culturele organisaties, zelfstandig werkend kunstenaars en creatieven die willen ondernemen. Samen werken we aan een sterke sector. Want een bloeiende kunst- en cultuursector is een verrijking voor de samenleving. We werken veel samen met overheden, fondsen en andere financiers om zo het effect van hun cultuurbeleid en -investeringen te vergroten.
Inspiratie en praktische tools
Veel mensen uit de sector zochten informatie, bijvoorbeeld over andere manieren om geld te verdienen. We bereikten ze via onze website, social media en nieuwsbrieven. En boden ze inspiratie in de vorm van tools en dossiers, ervaringsverhalen en artikelen, en voorbeelden uit de praktijk.
Elkaar ontmoeten en van elkaar leren
We organiseerden online webinars om kennis te delen. Bijvoorbeeld over ondernemen, nieuwe of digitale verdienmodellen, of de culturele financieringsmix. In workshops gingen kunstenaars, creatieve makers en (werkenden bij) culturele organisaties zelf aan de slag. Om hun ondernemersvaardigheden te versterken. Of zichzelf op zakelijk gebied verder te ontwikkelen. Bij bijeenkomsten als lezingen en trainingsdagen konden deelnemers elkaar ontmoeten en van elkaar leren. In 2021 namen 3887 mensen deel aan een van onze webinars, bijeenkomsten of workshops.
Actief aan de slag met professionele ontwikkeling
In totaal voerden 1097 kunstenaars, creatieve makers en culturele organisaties een oriëntatiegesprek of een gesprek over een cultuurlening. Zo werden ze uitgedaagd om tot de kern van hun vraagstuk te komen en gemotiveerd om zich verder te ontwikkelen. Verder beantwoordden we veel vragen via onze helpdesk, en koppelden we 184 mensen aan een adviseur of mentor uit ons netwerk. In persoonlijke adviestrajecten gaven we advies op maat. Bijvoorbeeld over nieuwe vormen van financiering, digitale verdienmodellen, het schrijven van een businessplan en het goede gesprek voeren in het bestuur of de raad van toezicht.
Welke veranderingen brachten we teweeg?
In 2021 onderzochten we de impact van wat we doen. Route Ondernemerschap, een geliefd programma voor kunstenaars, kreeg van deelnemers gemiddeld een 7,9. Tijdens oriëntatiegesprekken hielpen onze adviseurs creatief ondernemers verder op weg. Ruim de helft van de deelnemers gaf aan na het gesprek concrete stappen te hebben gezet. Veel kunstenaars en organisaties vroegen een lening aan. Ze gebruikten het geld voor opleiding, apparatuur, marketing en nog veel meer. Kijk hieronder voor meer informatie over onze impact.
Route Ondernemerschap
Tijdens Route Ondernemerschap doen kunstenaars en creatieve makers inspiratie op om hun zakelijke ontwikkeling een boost te geven. Er is aandacht voor ondernemerschap, vooruitkijken en plannen, netwerken en financieren.
Wat vonden de deelnemers ervan?
Na afloop van de Route Ondernemerschap hielden we een enquête. Daarmee meten we de impact van wat we doen. Een greep uit de antwoorden:
Ik stap meer op opdrachtgevers af, durf een prijs te noemen wanneer mensen denken dat ik wel iets gratis kan doen en neem mijzelf een stuk serieuzer.
Ik ben meer gaan nadenken over een mix van activiteiten, zodat ik financieel niet alleen afhankelijk ben van beurzen en subsidies.
Ik vond het prettig dat je met collega’s praat die ongeveer op hetzelfde punt staan. Je kunt ervaringen delen, elkaar tips geven en je weet dat je niet alleen staat in bepaalde vraagstukken.
De route heeft me vooral het plezier dat ondernemen óók kan zijn bijgebracht. Het werkte zeer inspirerend om met elkaar dit door te maken.
Oriëntatiegesprekken
Hoe bereik ik mijn publiek beter? Hoe kan ik financiële risico’s beperken? Past ons bestuursmodel nog wel bij onze organisatie? Soms helpt het om je gedachten daarover eens op een rij te zetten in een oriëntatiegesprek met een onafhankelijk adviseur van Cultuur+Ondernemen.
Zo’n gesprek kan over van alles gaan: financieren, zakelijke ontwikkeling en toezichthouden. In een gesprek van een uur helpt de adviseur het probleem helder te krijgen en kijken ze samen naar mogelijke vervolgstappen. In 2021 voerden we in totaal 534 oriëntatiegesprekken.
Wat zeggen de deelnemers?
Uit een impactmeting in 2021 blijkt dat deelnemers de oriëntatiegesprekken waardeerden met een ruime 8.
Dat ik conclusies uit mijn onderzoek bij de adviseur kon toetsen, was prettig. De adviezen die ik kreeg waren meteen duidelijk en goed te gebruiken. We kwamen tot de conclusie dat een vervolgtraject met een coach voor Prins27 goed zou zijn.
Als je een stichting opricht, wil je het meteen goed doen. En dankzij dit gesprek wist ik precies wat daarvoor nodig was.
Cultuurleningen
In 2021 konden 123 projecten van kunstenaars, creatieve makers en culturele organisaties worden verwezenlijkt met een lening via Cultuur+Ondernemen.
Cultuur+Ondernemen zag mij staan, heeft mijn plan gelezen en dacht dat het zou gaan werken. Zij hebben vertrouwen in mij en dat gaf mij ook meer vertrouwen in mijzelf.
Verhalen met impact
In 2021 hielpen we kunstenaars, creatieve ondernemers en culturele organisaties weerbaarder te worden. Met persoonlijke oriëntatiegesprekken en adviestrajecten, met webinars en bijeenkomsten, en met leerprogramma’s en mentoring. Hieronder lees en zie je hun verhaal.
Ruimtelijk vormgever Annemarie ter Haar wilde graag advies over een cultureel project in de Rotterdamse haven. Ze vroeg hiervoor een oriëntatiegesprek aan. Jurenne Hooi deed als voorzitter van de raad van toezicht van Amsterdam Museum mee aan een zelfevaluatie. Onder begeleiding van een extern adviseur reflecteerden zij op hun eigen functioneren. Berry Rutjes is hoedenontwerper en -maker. Tijdens de coronacrisis sloot zij een cultuurlening af om een training te volgen en online masterclasses te ontwikkelen.
In 2021 vormden we samen met vier culturele organisaties een ‘community of practice’. De organisaties onderzochten mogelijkheden om met digitale innovatie nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen. Namens het Nederlands Jazz Archief vertellen Frank Jochemsen en Jan Brouwer over hun lessen en opbrengsten uit het traject. Lisanne Meijers is een van de oprichters van kunsteducatiecollectief Artist is Present. Ze vroeg zich af welke concrete stappen ze moest zetten om een stichting te worden. Een oriëntatiegesprek gaf haar het vertrouwen om aan de slag te gaan. En Pauline van der Kolk, zakelijk leider van theaterschool en productiehuis Loods13, meldde zich in 2021 aan voor een mentortraject. Ze werd gekoppeld aan mentor Nicolien Luttels.
Ruud de Graaf blikt terug op een pittig jaar. Hij gebruikte voor zijn bedrijf De Graaf & Cornelissen Entertainment de Cultuur Opstart Lening en de Cultuur Vermogen Lening om weer theaterproducties op te starten en een meerjarenplan op te stellen. Joran de Boer en Nadine van den Bosch volgden het adviestraject ‘Digitale verdienmodellen & hybride ondernemen’. Tot slot zijn Charlotte Beerda en Joyce Zwerver aan het woord over het leerprogramma Route Ondernemerschap. De Groningse kunstenaars hadden nog maar weinig ervaring met fondsenwerving. Ze delen hun ervaringen met fondsenwerving én een aantal gouden tips voor creatieve ondernemers.
Dit zijn wij
Bij Cultuur+Ondernemen zijn we ervan overtuigd dat kunst en cultuur de samenleving verrijken. Daarom werken we samen met kunstenaars, creatieve makers en culturele organisaties aan een sterke cultuursector. Dat doen we elk op onze eigen manier. Allemaal zijn we betrokken, delen actief kennis en staan open voor nieuwe ideeën. Zo houden we ook elkaar scherp. We werkten in 2021 deels vanuit ons kantoor in Amsterdam, maar vooral vanuit huis.
Anna Bilker - Programmamanager financieren
Woont in Almere, werkt sinds 2020 bij Cultuur+Ondernemen
“Als cultureel ondernemer moet je van vele markten thuis zijn: netwerken, fondsen werven, financieel haalbare plannen maken. Dat heb ik zelf ervaren in de dertien jaar dat ik zelfstandig dramaturg en theatermaker was. Als ik hoor dat mensen worstelen met financiering, dan motiveert dat mij om ze te helpen. Het is heel leuk als dan het kwartje valt. Met Cultuur+Ondernemen kunnen we écht het verschil maken. Mensen adviseren en ondersteunen, met ze meedenken, ze het gevoel geven dat ze niet alles zelf hoeven te doen. Het allerleukste vind ik het directe contact met de makers en de organisaties. Weten wat er speelt en samen vraagstukken uitpluizen. Ik leer elke dag bij!”
Rosanne Peeters - Projectleider digitaal platform
Woont in Amsterdam, werkt sinds 2018 bij Cultuur+Ondernemen
“Ik zit hier echt op mijn plek! Mensen in het culturele veld zitten vaak vol nieuwe ideeën en projecten. Dat enthousiasme werkt heel aanstekelijk. Zelf ben ik nogal praktisch ingesteld. Mooi dat wij er zijn om die bevlogen kunstenaars juist te helpen met de zakelijke kant. Vorig jaar vernieuwden we onze website. Eerst hebben we klanten geïnterviewd: wat heb je van ons nodig, wat wil je bij ons doen? Eigenlijk is iedereen op zoek naar hetzelfde soort informatie. Maar wel in verschillende vormen. De een kijkt graag filmpjes, de ander leest liever een artikel en weer een ander wil persoonlijk contact. Daar hebben we echt geprobeerd op in te spelen.”
Ben Wiegman - Projectmedewerker/adviseur zakelijk ontwikkelen
Woont in Den Haag, werkt sinds 1999 bij Cultuur+Ondernemen
“Oriëntatiegesprekken voeren met kunstenaars vind ik het allerleukste wat er is. Kunstenaars hebben ambities, ze willen iets maken of een verhaal vertellen. Ik vind het ontzettend leuk om mee te denken hoe ze dat voor elkaar kunnen krijgen. Die creativiteit vind ik geweldig. Het gaat een beetje over dromen verwezenlijken. Corona had grote impact. Mensen gingen nadenken over hun praktijk: ik zit thuis, kan niets doen, hoe nu verder? Ik heb veel gesprekken gevoerd over: waar sta je nu, hoe kan het slimmer, waar moet je actie op ondernemen. Sommige ambities zijn best groot. Klein beginnen, en gewoon begínnen, is vaak een veel praktischer stap. Ik probeer mensen te inspireren om anders naar de boel te kijken. Zodat er meer helderheid komt. Als dat lukt, ben ik blij.”
Claus Verbrugge - Adjunct-directeur financieren en financiële faciliteiten
Woont in Rotterdam, werkt sinds 2021 bij Cultuur+Ondernemen
“Ik ben bij Cultuur+Ondernemen in een heel fijn team terechtgekomen. Wat ik leuk vind, kan ik hier combineren: mijn kennis van financieren, mijn politieke interesse en mijn passie voor cultuur. De culturele sector is heel belangrijk voor de samenleving. Het brengt mensen bij elkaar. Verschillen tussen mensen verdwijnen als je samen geniet van dezelfde muziek of een mooi schilderij. De afgelopen twee jaar hing corona als een donkere wolk boven de sector. Door de noodsteunmaatregelen, de Cultuur Opstart Lening en de Cultuur Vermogen Lening, konden vele kunstenaars, culturele en creatieve organisaties tóch hun plannen verwezenlijken. Goed en fijn dat die mogelijkheid er was. Ik kijk ernaar uit dat straks alle beperkende maatregelen weg zijn en we de sector kunnen helpen weer op volle sterkte te komen.”
Krista Heijster - Projectleider/adviseur zakelijk ontwikkelen
Woont in Opijnen, werkt sinds 2005 bij Cultuur+Ondernemen
“Ik ben een echte regelneef. Ik hou ervan om orde te scheppen in chaos. Gevoed door alle gesprekken die ik met kunstenaars voer, bedenk ik wat nodig is. Dat ik die ruimte krijg, vind ik waardevol aan mijn werk. Zo is ook het leerprogramma Route Ondernemerschap ontstaan. Kunstenaars hebben vaak veel plezier in dingen maken en creëren. Ze nemen initiatief, durven risico’s te nemen. De zakelijke kant, daar zien ze weleens tegenop. Ik vind het tof als ze in beweging komen en daar ook lol in krijgen. Vorig jaar ging haast niets door. Ik zag kunstenaars die een enorme focus kregen. Ze gingen nieuwe dingen maken, nieuwe materialen gebruiken. Maar het is ook pittig. Ga er maar aan staan als kunstenaar in deze tijd. Het is niet alleen hun werk, maar ook hun léven.”
Martine Fransman - Adviseur bestuur en toezicht
Woont in Amsterdam, werkt sinds 2003 bij Cultuur+Ondernemen
“Ik krijg energie van het begeleiden van zelfevaluaties bij raden van toezicht. Ik vind het boeiend om zo’n gesprek te leiden, als externe een bijdrage te leveren. Vreemde ogen maken dat je een ander gesprek voert. Ik krijg er ook veel waardering voor. Aan de andere kant vind ik het heel leuk om beginnend kunstenaars te helpen met het oprichten van een stichting. Hoe doe je dat, waar moet je aan denken. Ik ben zelf niet supercreatief, maar heb grote bewondering voor mensen en instellingen die dat wel zijn. Onze maatschappij heeft tegendraadse gedachten en ideeën nodig, dat houdt de samenleving levend. Vorig jaar hebben we, ondanks alles, veel organisaties verder op weg kunnen helpen en een nieuwe zelfevaluatiescan ontwikkeld. Gebaseerd op de Governance Code Cultuur én goedkoper, dus toegankelijker voor kleine organisaties. In april 2022 wordt hij gelanceerd. Daar heb ik grote verwachtingen van.”
Het jaarverslag
In ons Jaarverslag beschrijven we onze activiteiten en prestaties van 2021. Daarnaast geeft het inzicht in onze financiën, organisatie en manier van werken van dat jaar. Het geeft verder weer hoe ons bestuur en toezicht is geregeld en de raad van toezicht doet verslag. Ook werpen we alvast een blik op de toekomst.
-
Bel Titia Haaxma
020 530 59 48 -
Stuur een e-mail naar Titia Haaxma titia@cultuur-ondernemen.nl