Ervaringsverhaal Twee professionals over het toekomstbestendig maken van hun organisatie

Voor culturele organisaties is online aanbod niet langer 'iets voor erbij', maar essentieel voor het voortbestaan in een digitaliserende wereld. Hoe gaan organisaties daarmee om? "Als je goed voor ogen houdt wat de missie van je organisatie is, kan het bijna niet misgaan."

De pandemie heeft in de culturele sector noodgedwongen een digitale revolutie ontketend. Toch is het voor veel organisaties nog zoeken hoe ze daar vorm aan kunnen geven. Hoe zorg je dat online en offline aanbod in elkaar overloopt? Hoe betrek je iedereen in de organisatie bij jouw plannen? En hoe kan je digitaal impact maken en inkomsten genereren, zonder in te leveren op kwaliteit of artistieke eigenheid?

Met die laatste vraag ging Joran de Boer, creatief producent bij Noordelijk Theatercollectief Illustere Figuren, het adviestraject Digitale verdienmodellen & hybride ondernemen van Cultuur+Ondernemen in. De Boer houdt zich onder andere bezig met de verkoop van voorstellingen en fondsenwerving. Sinds dit jaar wordt Illustere Figuren structureel gesubsidieerd door de provincie, maar dat is volgens de Boer naast fantastisch óók ingewikkeld. Om subsidie te ontvangen is het immers belangrijk dat er nieuw werk gemaakt wordt, maar voor nieuw werk is er momenteel amper plek. Tenminste, op de manier waarop het theatercollectief dat gewend is. In een zaal, voor een publiek dat daar fysiek bij aanwezig is.

Het komende seizoen bestaat zeventig tot tachtig procent van de theaterprogrammering in Nederland uit doorgeschoven voorstellingen van de afgelopen anderhalf jaar

"Het komende seizoen bestaat zeventig tot tachtig procent van de theaterprogrammering in Nederland uit doorgeschoven voorstellingen van de afgelopen anderhalf jaar. We zijn momenteel bezig met onze nieuwe voorstelling Outsourcing, over de kunst van het uitbesteden, maar weten niet goed waar we dat kunnen wegzetten," zegt De Boer.

Dankzij online aanbod een breder publiek

In de theaterwereld kwam afgelopen anderhalf jaar een stroom aan creativiteit op gang, met veel innovatieve uitingsvormen. Denk bijvoorbeeld aan het NITE hotel, een virtueel platform waar op maat gemaakte performances en uitwisselingen tussen kunstenaars en publiek van over de hele wereld werden samengebracht.

Briljant en inspirerend, vindt De Boer, maar zo'n project is ook kostbaar. "Om als theatercollectief een succesvol digitaal project op te tuigen heb je een flink budget nodig en een netwerk van makers met technische kennis en mensen die jouw project onder de aandacht weten te brengen. Ik vroeg me af: waar beginnen we in godsnaam?"

Digitaal meedoen laagdrempeliger

Bij Young Collectors Circle, een platform dat kunstliefhebbers en (toekomstige) verzamelaars wil inspireren en enthousiasmeren om de kunstwereld te gaan ontdekken, was die omslag makkelijker te maken. Vóór corona organiseerden ze voornamelijk offline evenementen, maar wanneer daar tijdens de pandemie een streep door moet, worden al snel stappen gezet op het gebied van digitalisering.

Studiobezoeken bij kunstenaars worden gefilmd en gestreamd. Verzamelaars tonen hun collectie via Zoom en masterclasses over kunstgeschiedenis of de kunstmarkt worden online georganiseerd. En dat brengt een aantal voordelen met zich mee, ontdekt medeoprichter en programmeur Nadine van den Bosch. "Er bleek een veel breder publiek geïnteresseerd in ons aanbod, doordat mensen niet op hun donderdagavond naar een bepaalde locatie hoefden te komen en digitaal meedoen aan een evenement laagdrempeliger voelt."

Een betaalmuur, optie tot donatie of toch een lidmaatschap?

Samen met adviseur Marco Streefkerk dacht Van den Bosch in haar adviestraject na over mogelijke verdienmodellen voor deze hybride manier van werken, die ze ook in de toekomst wil doorzetten. Op dit moment bestaat binnen Young Collectors Circle een lidmaatschapsmodel. Voor tien euro per maand kun je deelnemen aan alle events, zowel online en offline. Een koopje voor de echte kunstliefhebbers, maar voor sommigen een net iets te hoge drempel.

Om die reden biedt Young Collectors Circle ook losse tickets aan voor publiek dat wel geïnteresseerd is in het aanbod, maar nog niet toe is aan een verbintenis. "Dit aanbod zetten we uit via relatief kleine campagnes op social media en middels onze nieuwsbrief voor niet-leden, maar de losse verkoop blijft vooralsnog achter. Door de clicks op de links zien we dat er wel veel interesse in is, maar de conversie blijft achter."

Het is nu zaak dat we dat hybride model beter in onze organisatie integreren

Nu denkt ze na over verschillende niveaus van lidmaatschap, van een vast bedrag per maand tot een wat toegankelijker instapniveau waarbij ook niet leden deel kunnen nemen aan bepaalde programma-onderdelen. Van den Bosch: "In eerste instantie lag de focus van de organisatie op de inhoud van ons online aanbod. Hoe kunnen we onze missie zo goed mogelijk online vertalen? Het is nu zaak dat we dat hybride model beter in onze organisatie integreren, maar uiteindelijk is dat zoeken en uitproberen."

Geen simpele kant-en-klaar-oplossingen

Ook De Boer ontdekte in haar adviestraject dat er geen simpele kant-en-klaar-oplossingen bestaan als het aankomt op hybride ondernemen. Ze heeft zich dankzij de gesprekken met Streefkerk vooral een bepaalde manier van denken eigengemaakt. Hoe maken we een online doorvertaling van de offline producten, op een manier die ook nog wat oplevert?

Zo wordt momenteel uitgeprobeerd of de digitale hoorspelen die Illustere Figuren maakt achter een betaalmuur gezet kunnen worden. En naar aanleiding van het adviestraject krijgt de website van het theatercollectief een make-over. Begeleidend bij de voorstellingen zal daar meer achtergrondinformatie gedeeld worden, bijvoorbeeld over het maakproces van nieuwe projecten. Tot slot wordt er gewerkt aan een podcast, die zal aansluiten op de thematiek van de voorstellingen. "We gaan nu kijken of het werkt om die achter een donatiemuur te zetten," zegt De Boer.

Wees niet bang om te beginnen

Gewoon beginnen en dan maar zien wat wel en niet werkt. Dat is volgens Van den Bosch de beste manier om stappen te zetten. Je kunt immers eindeloos blijven wikken en wegen, maar uiteindelijk leer je het meest door gewoon te doen.

Als je goed voor ogen houdt wat de missie van je organisatie is en het online en offline aanbod goed op elkaar laat aansluiten, kan het bijna niet mis gaan

"Dat is misschien wel het belangrijkste dat ik in het adviestraject geleerd heb. Als je goed voor ogen houdt wat de missie van je organisatie is en het online en offline aanbod goed op elkaar laat aansluiten, kan het bijna niet mis gaan. Niet omdat het zeker weten werkt, maar omdat je altijd iets leert en gaandeweg je product en aanbod kunt blijven finetunen en verbeteren."

Het is daarbij vooral essentieel dat alle neuzen in de organisatie dezelfde kant op staan. "Alle inzichten die ik tijdens het adviestraject heb gekregen, deel ik met de rest van de organisatie, zodat iedereen er vanuit zijn of haar expertise een licht op kan schijnen. Zo zorgen we samen dat onze organisatie voorbereid is op de toekomst."