Subsidie is in de culturele sector misschien wel de meest bekende geldbron. Het Rijk, de provincie, gemeenten en Europese Unie verstrekken cultuursubsidies met verschillende voorwaarden. Zo zijn er meerjarige subsidies, maar ook projectsubsidies. Voor elke kunstenaar, creatieve maker of culturele organisaties zijn er interessante mogelijkheden. Een subsidie kan namelijk de basis leggen voor jouw project, product of onderneming. Het is daarmee een belangrijk onderdeel van je financieringsmix.
Subsidie is financiële steun (geldbedrag) van de overheid aan een persoon, onderneming of instelling voor bepaalde activiteiten. Om deze steun te ontvangen moet de ontvanger aan bepaalde voorwaarden voldoen. De overheid verstrekt subsidies om beleidsdoelstellingen te realiseren. Voor de culturele sector is dat het scheppen van voorwaarden voor de instandhouding, ontwikkeling en verspreiding van cultuur.
Een cultuursubsidie kan een belangrijk onderdeel van je financieringsmix zijn, omdat het de basis kan leggen voor jouw project, product of onderneming.
Er zijn verschillende soorten subsidies met verschillende doelen. De meeste subsidies zijn in te delen in een van de onderstaande categorieën:
Vaak is het nodig om een stichting te hebben om een subsidie aan te vragen, maar niet altijd. Hoe zit dat precies en welke afwegingen moet je maken? Dat leggen we uit in dit artikel.
Het Rijk, de provincies en gemeenten verdelen de cultuursubsidies. Daarnaast zijn er algemene subsidiemogelijkheden waar de cultuursector ook gebruik van kan maken.
De rijkssubsidies voor cultuur worden op twee manieren uitgegeven:
De BIS wordt direct vanuit de overheid door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gesubsidieerd. De subsidies uit de BIS worden de vierjarige instellingssubsidies genoemd en hebben een looptijd van vier jaar, de zogenaamde Kunstenplanperiode. Zowel culturele organisaties als bovensectorale instellingen die bijvoorbeeld amateurkunst en cultuureducatie ondersteunen zitten in de BIS.
De rest van het cultuurbudget wordt verdeeld via de sectorale cultuurfondsen. Voor elk van de algemene disciplines is er een cultuurfonds. Deze fondsen subsidiëren instellingen en projecten die geen rechtstreekse rijkssubsidie ontvangen. Lees: niet in de BIS zitten.
Nederland heeft zes sectorale cultuurfondsen:
Kijk voor meer informatie over deze fondsen in ons dossier Cultuurfondsen in Nederland, of bekijk deze infographic over de Basisinfrastructuur (BIS).
Per provincie kan het verschillen hoeveel aandacht, en daarmee geld, er is voor kunst en cultuur. De grootte van de subsidiepotjes en de regelingen eromheen verschillen dan ook.
Provincies ondersteunen organisaties en individuen die zorgdragen voor het regionale en lokale cultuuraanbod. Dit gebeurt vaak vanuit de gedachte dat cultuur waardevol is van zichzelf en het leef- en vestigingsklimaat in de regio sterker maakt. Een goed voorbeeld is de Cultuuragenda van Noord-Brabant, en de Cultuurnota van Noord-Holland.
Op provinciaal niveau zijn er ook publieke fondsen, hierover kan je meer lezen in het dossier Cultuurfondsen in Nederland.
Ook zie je steeds vaker vormen van publiek-private samenwerking (PPS). Overheidsgeld en particulier geld worden dan in een gezamenlijk opgericht fonds ondergebracht.
Het cultuurbeleid verschilt per gemeente en daarmee ook de subsidies. Het beleid en de beschikbare subsidies zijn te vinden op de websites van de gemeenten.
Steeds vaker wordt het subsidiebeleid op het gebied van kunst en cultuur verzelfstandigd, zo ging in 2017 in Amsterdam bijvoorbeeld de A-Bis in. De gemeente Amsterdam is daarbij verantwoordelijk voor de subsidieverstrekking aan 21 grote instellingen, terwijl het Amsterdam Fonds voor de Kunst (AFK) de subsidies verstrekt aan projecten en meerjarige subsidies van kleinere instellingen.
Ook zie je steeds vaker vormen van publiek-private samenwerking (PPS). Overheidsgeld en particulier geld worden dan bijvoorbeeld in een gezamenlijk opgericht fonds ondergebracht. Een voorbeeld is het Fonds voor Oost, een initiatief van het Amsterdams Fonds voor de Kunst, Het Cultuurfonds én woningbouwcorporatie Ymere.
Het zogenaamde matchfunding is een ander voorbeeld van PPS. In Rotterdam kunnen makers en instellingen die een crowdfunding campagne beginnen via Voordekunst tot 25% van het doelbedrag ontvangen van de gemeente.
Subsidie kan ook van buiten Nederland komen. Een goed voorbeeld is subsidie vanuit de Europese Unie. Aan de ene kant willen landen zich profileren en positioneren als cultureel waardevol en aan de andere kant heeft de EU het doel om Europese creatieve en culturele sectoren te stimuleren bij te dragen aan de economie, werkgelegenheid en sociale cohesie in Europa als geheel.
Zo heeft het Creative Europe Programma als doel de Europese culturele en taalkundige diversiteit te stimuleren, het culturele erfgoed te behouden en het concurrentievermogen van de culturele en creatieve sectoren te versterken. Als jouw organisatie of instelling hier op een bepaalde manier aan bijdraagt, is het niet ondenkbaar dat je vanuit de EU subsidie kunt ontvangen.
Meer hierover kun je vinden in ons dossier Europese financiering.
Bekijk ook eens de Europese subsidies van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Of de EU Subsidiewijzer van het Vlaams-Europees verbindingsagentschap.
Naast cultuursubsidies kun je als kunstenaar, creatieve maker of culturele organisatie ook gebruik maken van meer ‘generieke’ subsidies. Denk aan:
De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) geeft een gratis overzicht met alle subsidie en financieringsregelingen. Ook hebben zij een subsidiewijzer van overheidssubsidies die relevant kunnen zijn voor jouw project of jouw organisatie.
Een andere overzichtelijke bron voor subsidies, ook met een subsidiewijzer, is die van het Ondernemersplein.
Maak gebruik van spreekuren! Denk je na over een aanvraag? Publieke fondsen organiseren regelmatige (inloop)spreekuren waar medewerkers je advies geven over de verschillende subsidiemogelijkheden. Data hiervoor kun je vinden op de websites van de fondsen.
Om het aanvragen van een subsidie makkelijk(er) te maken, hebben we een algemeen stappenplan voor je opgesteld:
In deze fase bekijk je of je voor je financieringsbehoefte subsidie kunt krijgen en weeg je de voor- en nadelen van de subsidie af. Belangrijk is dat je moet kunnen voldoen aan de voorwaarden van de subsidiegever.
Als cultureel ondernemer is het dan ook belangrijk om jezelf de vraag te stellen of jouw project of activiteit van landelijk, regionaal of lokale betekenis is. Dit helpt je om te bepalen bij welk loket je moet aankloppen. Voor een muurschildering in de wijk zul je namelijk niet snel subsidie van het Rijk krijgen.
Je schrijft een subsidieaanvraag en stelt een bijbehorende begroting en dekkingsplan op. Hierin beschrijf je ook de andere beoogde geldbronnen.
De meest voorkomende fouten bij subsidieaanvragen hebben te maken met onduidelijkheid over de maatschappelijke context of draagvlak en/of een gebrekkige begroting. Kortom: hetgeen je subsidie voor wilt moet relevant zijn en de aanvraag moet goed zijn.
Het is daarom ontzettend belangrijk dat je de voorwaarden en andere informatie van de subsidiegever goed doorneemt. Verdiep je daarnaast in het subsidiereglement en de officiële deelregelingtekst. Al deze documenten kun je op de website vinden van de subsidiegever.
Schroom ook niet om contact op te nemen met de subsidiegever als je vragen hebt. Sterker, vaak zijn er spreekuren of momenten dat je hen kan raadplegen.
Deze fase kan best lang duren en wordt nogal eens over het hoofd gezien. Vaak mag je ook nog niet aan de activiteiten beginnen, voordat de subsidie wordt verstrekt. Immers, dan had je waarschijnlijk geen subsidie nodig.
Als je de subsidie krijgt, ontvang je een zogenaamde beschikking. In de beschikking staan de voorwaarden aangegeven waaraan je moet voldoen wil de subsidie worden uitgekeerd. Lees deze beschikking zorgvuldig door. Zodra je aan de voorwaarden hebt voldaan kun je aan de slag met de uitvoering van je project.
Ben je het niet eens met de beschikking of de subsidievaststelling? Bij overheden en publieke fondsen is het mogelijk tegen deze besluiten bezwaar en beroep aan te tekenen.
Je legt verantwoording af aan de subsidiegever. Je moet achteraf altijd kunnen verklaren hoe het geld is besteed. Dit is heel belangrijk en doe je dit niet of te laat, dan kan dat vervelende gevolgen hebben. Niet alleen voor de financiering van je project, maar ook voor je reputatie bij deze en andere subsidiegevers.
Bezoek eens enkele websites van gespecialiseerde subsidieadviseurs die je bij een aanvraag kunnen begeleiden. Lees wanneer je dit iets lijkt, de aandachtspunten bij het samenwerken met een subsidieadviseur.
Adviezen voor kunstenaars en creatieve makers
Wil je een artistiek idee realiseren en heb je geld nodig dat je mag houden om de kosten te dekken? Bekijk dan ons advies: de uitvoering van je idee of het onderzoeken, ontwikkelen en testen van je idee
Wil je starten met je onderneming? Bekijk dan ons advies: ik wil starten met een onderneming
Adviezen voor culturele organisaties
Wil je organisatie een project realiseren en is hier geld voor nodig dat zij mogen houden om de kosten te dekken? Bekijk dan ons advies: de uitvoering van een project of het onderzoeken, ontwikkelen en testen van een project
Wil je starten met een organisatie? Bekijk dan ons advies: ik wil starten met een culturele organisatie
Heiko Balster ontwikkelde een bestekserie. Hiervoor kreeg hij een innovatiesubsidie van de Provincie Gelderland >
Nineties Productions kon zich mede door het Amsterdamse Fonds voor de Kunst ontwikkelen tot een nomadisch theatercollectief >