De balans en de winst- en verliesrekening

Balans- en exploitatie financiering

Hoe ziet de financieringsmarkt er op hoofdlijnen eruit? Welke bronnen zijn er op beschikbaar voor ondernemingen in de cultuur?

Exploitatiefinanciering

Op de eerste plaats heb je de categorie exploitatiefinanciering, bronnen die vooral zijn gericht op het bekostigen van activiteiten. Een ondernemer wil zijn ideeën realiseren en op basis daarvan stelt hij een exploitatiebegroting op. Deze ondernemer kan dit financieren middels:

• Directe inkomsten, bijvoorbeeld de verkoop van entreekaartjes
• Sponsoring
• Mecenaat
• Giften van vrienden en/of andere donateurs
• Subsidie

Kort gezegd is exploitatiefinanciering dus geld voor de werking van de organisatie.

Balansfinanciering

Balansfinanciering is bestemd voor het ontwikkelen van nieuwe producten, groei van je organisatie of het overbruggen van periodes waarin de uitgaven de inkomsten overtreffen. Het aantrekken van dit soort financiering van externe investeerders is minder vrijblijvend dan het mobiliseren van giften of subsidies en brengt niet alleen voor de verkrijger- maar ook de verschaffer van het geld risico’s met zich mee.

Kapitaal kan worden onderverdeeld in eigen vermogen en vreemd vermogen. Culturele ondernemers kunnen zelf eigen vermogen opbouwen, bijvoorbeeld door de meeropbrengsten die ze hebben gegenereerd apart te zetten. Wanneer ze willen investeren, kunnen ze uit deze eigen middelen putten, wat ook wel boot strapping wordt genoemd. Voordeel is dat de middelen direct kunnen worden aangewend, zonder rente- of andere kosten.

Eigen vermogen kan ook worden aangetrokken via participanten die in ruil voor hun investering aandelen krijgen in de onderneming. De eigenaars/aandeelhouders van de onderneming en hebben zeggenschap. Eigen vermogensverschaffers vragen winstuitkering, afhankelijk van de winst van een onderneming en staan bij faillissement of liquidatie van de onderneming achteraan. Het ingebrachte kapitaal is dan ook risicodragend. Bij eigen vermogen wordt het permanente karakter vaak als kenmerk genoemd, omdat de middelen langdurig aan de organisatie zijn verbonden. Eigen vermogen is flexibeler dan vreemd vermogen, winst kan en hoeft alleen te worden uitgekeerd wanneer deze er ook is. Dit is anders bij leningen.

Onder vreemd vermogen vallen reguliere leningen en kredieten van banken, maar ook van speciale verstrekkers (zie bijvoorbeeld Fonds Cultuur+Financiering). Ook hier geldt dat er nog informele investeerders zijn die leningen ter beschikking stellen (vrienden en familie, business angels en investeerders via crowdfundingplatforms).

De verschaffers van vreemd vermogen aan een (culturele) onderneming zijn schuldeisers. Zij hebben in tegenstelling tot de verschaffers van eigen vermogen geen zeggenschap, maar staan in de regel vooraan in de rij van schuldeisers.

Veel verschaffers van vreemd vermogen vragen een bepaald onderpand, in de vorm van onroerend goed, bepaalde productiegoederen, een aandelenportefeuille, spaartegoeden of andere activa van een organisatie of onderneming. Vreemd vermogen is doorgaans niet alleen kortlopender dan eigen vermogen, maar ook inflexibeler. Conform de afspraken die met de financier zijn gemaakt moet de lener op gezette tijden rente aflossen en binnen de afgesproken termijn de hoofdsom van de lening terugbetalen. In het volgende schema zijn de belangrijkste verschillen tussen de financieringsvormen nog eens op een rijtje gezet.

Balansfinanciering is dus geld dat je moet terugbetalen. Het is geld dat je nu nodig hebt voor het voorfinancieren van kosten, de aanschaf van een bedrijfsmiddel, een verbouwing, de aankoop van je studio of een investering in een nieuw product.

Balansfinanciering kan je alleen maar krijgen als je de financier duidelijk kan maken dat je in staat bent hem of haar het geld op termijn te kunnen terugbetalen. Je durft dat omdat Je het vertrouwen hebt dat je het later terugverdient via - je raadt het al - jouw exploitatiefinanciering

De balans

De balans geeft een overzicht van je bezittingen en vermogen, en laat zo zien hoe alles wordt gefinancierd. De balans geeft een indicatie van het vermogen van een onderneming (of rechtspersoon) op een bepaalde datum.

De balans bestaat uit twee gedeelten die met elkaar in evenwicht zijn. Aan de linkerkant van de balans, de debetkant – of activa, staan je bezittingen. Ook je huidige kasgeld staat hier! Aan de andere kant, de creditkant – of passiva, staat je vermogen, bestaande uit eigen vermogen en vreemd (= geleend) vermogen. De balans moet uiteraard in evenwicht zijn. Het laat immers zien hoe jouw bezittingen (de debetkant, bijvoorbeeld voor een verbouwing van een studio) zijn gefinancierd (de creditkant, bijvoorbeeld door een banklening). Het filmpje (BRON: InformerOnline) hieronder legt de balans schematisch uit:

En kijk ook even naar deze schematische weergave van de balans:

De winst- en verliesrekening

De winst- en verliesrekening, ook wel de resultatenrekening of de exploitatierekening genoemd, geeft een overzicht van de opbrengsten en kosten van je onderneming over een bepaalde periode – meestal een jaar. Bij een positief saldo spreken we van winst, en bij een negatief saldo van verlies.

De winst- en verliesrekening geeft je dus een overzicht van wat er gebeurd is in jouw onderneming. Voor een grote onderneming kan dit erg ingewikkeld zijn, zeker als er toekenning van kosten aan meerdere boekjaren zijn (afschrijvingen). Voor een kleine ondernemer, bijvoorbeeld een schrijver, kan het bijvoorbeeld veel eenvoudiger zijn:

Goed, dit is natuurlijk wel een heel eenvoudige weergave van de winst- en verliesrekening. Toch is het in essentie niet veel moeilijker – alleen soms wat gecompliceerder! Dit filmpje geeft ook een goed beeld van hoe de winst- en verliesrekening werkt (BRON: InformerOnline):

Zelf aan de slag!

Het zelf opstellen van een winst- en verliesrekening kan al snel gecompliceerd zijn. Dit hoeft echter niet zo te zijn! In het eerder genoemde voorbeeld zag je al dat het soms erg simpel is. De MKB Servicedesk heeft een goed stappenplan bedacht voor het opstellen van een winst- en verliesrekening. Bekijk het hier.