Blog Gieske Bienert - Over publiek betrekken en financiers activeren voor nieuwe kunstvormen

In Slagkracht, brieven aan zakelijk leiders, wordt er antwoord gegeven op een prangende vraag van een zakelijk leider, door een collega-zakelijk leider. Deze persoon geeft vervolgens met het stellen van een nieuwe vraag de pen door aan een inspirerende collega. We maken in deze reeks kennis met een verscheidenheid aan zakelijk leiders die op hun eigen manier invulling geven aan hun werk. Welke dilemma's spelen er binnen de beroepsgroep? En welke visies zijn er op die diverse thema's?

Gieske Bienert, adjunct-directeur van MU Hybrid House, beantwoordt de vraag van Rutger Gernandt

---

Beste Rutger,

Dank voor je vlammend betoog over de noodzaak van autonomie binnen de kunst. In een wereld die in de hens staat, is dat iets waar we binnen het veld vooral niet over uit getierd, gevloekt en gediscussieerd moeten raken. Maar daar ging jouw vraag aan mij niet over.… Jij vroeg mij hoe we binnen MU ruimte creëren voor werk dat (nog) niet in een hokje past. Hoe we financiers activeren en een publiek interesseren voor iets dat zich niet in hapklare brokken laat opdienen.

Laat ik, voordat ik ga proberen je vraag te beantwoorden, mijzelf en MU eerst even voorstellen. Van oorsprong ben ik theatermaker, maar werkzaam als onder andere programmeur en curator met een voorliefde voor werk dat zich niet beperkt tot één discipline, waarbij ik het inhoudelijke met het zakelijke en organisatorische combineer. Zo ook binnen mijn rol als adjunct-directeur van MU.

Zoals je in jouw brief al aangaf gaat MU niet uit van wat kunst is, maar van wat kunst kan zijn. MU opereert sinds haar oprichting, zo’n 26 jaar geleden, op het snijvlak van beeldende kunst en zo’n beetje alle andere denkbare kunstdisciplines; digitale cultuur, bioart, design, performance en alle mogelijke mengvormen hiervan. Daarom noemen we ons tegenwoordig een Hybrid Art House, dat scheelt een opsomming :-). Als presentatie-instelling ontwikkelen we vanuit actuele thema’s samen met makers en partners van zowel binnen als buiten de sector, uit zowel binnen- als buitenland exposities, educatie en publieke programma’s. Daarnaast (co)produceren we nieuw werk en helpen we (jonge) makers bij het verder ontwikkelen van hun praktijk.

MU opereert in het hybride nu en dat is soms best lastig. Want hybride of interdisciplinair werken mag voor veel kunstenaars dagelijkse kost zijn, voor publiek is het een stuk vager dan ‘theater, dans, muziek of literatuur’. Publiek heeft vaak een bepaalde verwachting. Maar in MU verandert juist alles steeds, zowel van vorm als inhoud. We verkennen disciplinaire tussengebieden waar codes niet vastliggen, en als bezoeker moet je dan wel een beetje avontuurlijk zijn. Om als organisatie niet vast te lopen in uitleggerigheid, benadrukken we vooral de thema’s die we interessant vinden. Je zou MU zelfs non-disciplinair mogen noemen; de vorm van wat we tonen is niet doorslaggevend, het gaat ons om het gesprek dat ontstaat tussen makers en publiek en tussen publiek onderling. Dit vraagt om een open houding van alle betrokkenen. In onze communicatie-uitingen is de tagline dan ook niet voor niets Drop by, we’re open to anything…. Maar om open te zijn naar makers en publiek, is wederzijds vertrouwen nodig en het kost tijd en aandacht om dat op te bouwen.

Om die reden ontwikkelen we doorlopend een uitgebreid educatie- en participatieprogramma waarin het perspectief van de bezoeker centraal staat en we onze blik naar buiten richten. Wij leggen in een rondleiding of workshop niet uit wat de kunstenaar of de curator nu precies heeft bedoeld met het werk of de expositie, maar vragen de bezoekers naar wat zij zien en ervaren. Zo ontstaan er gesprekken die niet per se alleen maar over kunst gaan, maar over uiteenlopende onderwerpen en perspectieven die relevant zijn voor verschillende mensen met verschillende interesses en achtergronden.

Exposities in MU zijn daarom ook nooit statisch. Het zijn interactieve ervaringen, je bent als bezoeker onderdeel van een werk, geen toeschouwer maar participant. Werken die uitnodigen tot uitwisseling van ervaringen dragen naar ons idee bij aan de verdieping van de relatie tussen werk, inhoud en publiek. Maar het is en blijft een kunst om publiek voor de eerste keer over de drempel te trekken. En dat geldt ook voor de pers. Een recensent hybride kunst bestaat (nog) niet, dus het vraagt ook hier om zorgvuldig informeren en opbouwen van relaties.

Het geldt zelfs voor financiële partners. Al zien beleidsmakers en fondsen heus wel dat het veld verandert en makers en instellingen niet meer voor één loket te vangen zijn. Maar door schaarste of financiële onzekerheid - waar in de culturele sector nog altijd veelvuldig sprake van is - zie je toch dat men zich bij tegenwind snel terugtrekt in het eigen disciplinaire hokje. Dat lijkt een logische impuls, maar brengt de sector niet altijd verder. Om hier tegenwicht aan te bieden, moet tenminste het veld zelf ruimte blijven creëren voor autonome, experimentele, non-, multi- of interdisciplinaire kunst en kunstenaars.

Een goed voorbeeld hiervan is de jaarlijks door MU georganiseerde BioArt & Design Award: een internationale competitie en expositie op het snijvlak van kunst, ontwerp en (levens)wetenschappen. Een nogal specifieke tak van sport. En zoals jullie De Sloot hebben opgericht om werk te presenteren waarvan je het belangrijk vindt dat het gezien wordt, terwijl het nog op weinig andere plekken landt, zo doen wij dat al tien jaar met bio art en design. Dit initiatief is bedoeld om jonge makers te stimuleren zich te verdiepen in de wereld van levenswetenschap en biotechnologie. We koppelen ze aan Nederlandse onderzoekers om samen nieuw werk te produceren. Sinds drie jaar financiert een consortium van Eindhovense partners bestaande uit Dutch Design Foundation, Next Nature Network en BioArt Laboratories samen met MU deze award. Middels deze gezamenlijke investering bundelen we kennis, netwerk en communicatiekracht en bouwen we aan een internationaal netwerk van betrokken makers en wetenschappers om zo de zichtbaarheid en maatschappelijke impact van dit type werk naar een breed publiek te brengen.

MU kiest er bewust voor om experiment de ruimte te bieden, maar dit vraagt om extra inspanningen ten aanzien van partners en publiek. Momenteel werken we bijvoorbeeld aan een online platform dat we beschouwen als een digitale uitbouw van onze fysieke expositieruimte. Hiermee kunnen we enerzijds experimenteren in de digitale ruimte en anderzijds is het een tool om publiek en partners op een andere manier te betrekken bij de hybride werking van MU. De kennis die we opdoen met ontwikkeling van het platform, delen we actief met het veld. Zo zoeken we steeds, vanuit de inhoud, naar manieren om hen mee te nemen in wat, hoe en waarom we doen wat we doen.

Het is en dus, hoe kan het ook anders, een kwestie van balanceren. En dit brengt mij tot mijn vraag aan Tessa de Boer en Joris Suk van Maison the Faux. Ik heb veel respect voor de balanceer-act die zij dagelijkse opvoeren. Tessa en Joris, met beiden een achtergrond in mode, hebben hun multidisciplinaire praktijk de afgelopen jaren sterk verbreed richting performatieve installaties. Samen met hen ontwikkelden we in MU de totaalinstallatie TimeLessTime en daarbij viel mij op hoe zij met eindeloos veel energie het maken van werk in opdracht en het ontwikkelen van autonoom werk schijnbaar moeiteloos weten te combineren.

Mijn vraag aan hen is welke strategische beslissingen zij als creatieve onderneming maken om een gezond evenwicht te vinden tussen commerciële opdrachten en autonome projecten? Hoe zorg je voor een passende leiderschapsstijl en organisatiemodel die aansluit bij de artistieke en zakelijke ambities? Dreigt er weleens iets in het gedrang te raken en hoe houden zij elkaar hier scherp op?

Alle goeds,

Gieske

Meer Slagkracht?

Slagkracht is het ontwikkelprogramma waar je als zakelijk verantwoordelijke handvatten krijgt aangereikt om je te ontwikkelen en te professionaliseren binnen de zakelijke kant van de culturele en creatieve sector. Met Slagkracht bieden we een online en offline platform waar je maandelijks aan een programma kunt deelnemen over uiteenlopende onderwerpen, waarmee je een stevige basis legt in je vak.