Blog Ellen de Haan - Over het groeien naar een duurzame organisatie

In Slagkracht, brieven aan zakelijk leiders, wordt er antwoord gegeven op een prangende vraag van een zakelijk leider, door een collega-zakelijk leider. Deze persoon geeft vervolgens met het stellen van een nieuwe vraag de pen door aan een inspirerende collega. We maken in deze reeks kennis met een verscheidenheid aan zakelijk leiders die op hun eigen manier invulling geven aan hun werk. Welke dilemma's spelen er binnen de beroepsgroep? En welke visies zijn er op die diverse thema's?

Ellen de Haan, co-directeur van het resort in Groningen trapt de reeks van 2024 af

---

Beste Faye,

Heel erg leuk dat ik de nieuwe reeks brieven mag aftrappen.

Je vroeg je af hoe we als relatief jonge organisatie omgaan met de ambitie om te groeien en professionaliseren, en welke kansen en uitdagingen dit met zich meebrengt.

Een korte introductie; mijn naam is Ellen de Haan en ik ben co-directeur en grafisch ontwerper van het resort. Het resort is een nomadisch kunstinitiatief dat voornamelijk in de stad Groningen opereert en dat ik zes jaar geleden heb mede-opgericht. Het co-directeurschap betekent dat we gezamenlijk het zakelijke en artistieke deel op ons nemen.

Na mijn afstuderen (grafisch ontwerp, Academie Minerva) in 2015 organiseerde ik projecten waar kunstenaars centraal stonden (o.a. mentortraject about:blank en winkel/werkplaats De salon), maar was een bijbaan lastig te vinden. Doordat ik veel organiseerde werd ik binnen het UWV doorverwezen naar de BBZ, een bijstand voor zelfstandigen. Een regeling waar je drie jaar de tijd kreeg om je onderneming op te zetten. Het zorgde voor tijd en ruimte om het resort uit de grond te stampen vanuit een Coffee Company.

Het plan voor een nieuwe kunstplek ontstond in 2017, toen toenmalige projecten van Karina Bakx, medeoprichter, en mijzelf stopten. De ambitie was om een duurzame plek neer te zetten die ons kon overleven en daarmee iets blijvends toe te voegen aan Groningen. Drie kwart jaar schreven we plannen voor wat in onze ogen een kunstinitiatief zou moeten zijn; een resort voor kunstenaars. Een plek waar de bestemming telkens verandert en waar kunstenaars een tijdje kunnen verblijven en ze op hun wenken worden bediend.

We zetten ons onder andere in om hun positie te versterken. Zo beslissen kunstenaars mee in de selectie en programmering en luisteren we naar hun behoefte aan activiteiten. We organiseren residenties, exposities, interventies, projecten, artist talks en een talentontwikkelingsprogramma. En bieden context door het maken van souvenirs, uitgeven van publicaties en het creëren van video's over de werkperiode. De activiteiten spelen zich af op locaties in de publieke ruimte, zo gingen we eerder o.a. naar het openluchtzwembad, de ijsbaan, een voormalig benzinestation, de voormalige mannensauna en gaan we binnenkort met drie kunstenaars naar de begraafplaats. Kunstenaars verhouden zich hiertoe met hun praktijk en maken hier nieuw site-specific werk dat gezamenlijk wordt geëxposeerd.

Tijdens de planvorming waren alle codes er. Deze hebben we gebruikt om een goede basis neer te zetten voor het resort, waarin we duidelijke keuzes maken. Zo konden we op basis van de Fair Practice Code (okt. 2017) onze begroting opbouwen. De honoraria van kunstenaars stonden toen - en nu nog steeds - bovenaan de begroting. We kozen voor minder programma – geïnspireerd op 100 Dagen Huis van ‘Veem Huis voor Performance’. Persoonlijk vond ik dat best spannend, omdat je in vergelijking met andere instellingen veel minder output hebt en je niet weet of je daar toch op wordt afgerekend. Gelukkig was dat niet het geval en kregen we ondersteuning van o.a. de gemeente en Mondriaan Fonds.

Qua financiering besloten we dat projecten pas starten als ze gedekt zijn. Dat communiceren we ook duidelijk met meerjarige ondersteuners. Als we niet alles krijgen, valt project X af. We gaan niet kaasschaven.

Voor die duurzame plek was meerjarige ondersteuning van groot belang, met als duidelijk doel voor ogen: de cultuurnota 2021-2024 van de gemeente Groningen. Op pragmatische wijze keken we naar wat er nodig was om dat doel te bereiken. We hielden een smoelenboek bij met updates van allerlei belangrijke personen en afspraken, wat nog steeds lekker juicy en geheimzinnig wegleest. Daarnaast keken we heel goed naar wat er gevraagd werd, en probeerden we aan alles zo goed als mogelijk te voldoen. De begroting op die ene wijze? Gooien we die oude toch om, geen probleem! Elk half jaar een reflectie op de gemeentelijke doelen? Natuurlijk! De codes, de voorwaarden van de subsidies, de deadlines. Het heeft enorm geholpen om in korte tijd grote stappen te zetten, daar telkens op te reflecteren en aanpassingen in te doen.

Daarnaast is samenwerking en transparantie een groot onderdeel van onze werkwijze. Vanaf het begin probeerden we met zo veel als mogelijk (beeldende kunst) instellingen te praten over wat we van plan waren en duidelijk te communiceren waar we naartoe wilden. Zodat we samen kunnen optrekken in bijvoorbeeld lobby of kunnen afstemmen wie wanneer wat aanvraagt om de kansen te spreiden.

Een goed voorbeeld hiervan was de bijdrage aan het gesprek over de Fair Practice tussen noordelijke overheden en het veld, om gezamenlijk de uitdagingen te bespreken. In 2019 organiseerde ik het Fair Practice Code Symposium samen met Lieselot van Damme (toen artistiek leider VHDG, nu directeur Kunstpunt) onder de vlag van platform de Noordenaars en i.s.m. Platform BK. Dit blijft iets waar we ons voor inzetten, door o.a. brieven te schrijven, plaats te nemen in werkgroepen (zoals bij De Zaak Nu), te reageren op inbreng binnen debatten, maar ook zeker door op informele momenten FP te bespreken met beleidsmakers en fondsen. Met de nadruk op meer mogelijkheden voor kunstenaars, zodat die niet te afhankelijk worden van instellingen.

Waar we in de eerste jaren het concept van het resort uitrolden, zetten we nu veel stappen in professionaliseren van de bedrijfsvoering. Dankzij de bijdrage van Mondriaan Fonds Kunstpodium Basis 2023-2024 lukt dat.

We besteden steeds meer werkzaamheden uit en daar gaat tijd in zitten. Als voorbeeld: Daphne Verberg volgde afgelopen september Karina op als co-directeur. Daarmee werd de droom van het doorgeven van het initiatief verwezenlijkt. Een grote verandering binnen de organisatie en hét moment om alles goed vast te leggen. Ik zette een handboek op van de werkwijze en taken, op aanraden van Nathalie Hartjes – mijn mentor vanuit het mentoringprogramma Kunstpodia van Cultuur+Ondernemen. Alles is zo logisch als je het hebt opgezet, maar wat als je nieuw in de organisatie bent en het je eigen moet maken? Ditzelfde zijn we nu met alle andere werkzaamheden aan het doen. Het uitbesteden brengt ook een nieuwe verantwoordelijkheid, namelijk die van werkgever. We willen dat mensen zich goed kunnen ontwikkelen, plezier hebben en eigenaarschap voelen. We proberen hen de ruimte en vrijheid te geven voor eigen inbreng en in te spelen op hun sterke kanten.

Dat is waar we nu ongeveer zitten. Maar je vroeg ook nog naar de toekomst. Op korte termijn gaan we zoals een resort betaamt, groepsreizen organiseren en gaan we ons artist talk programma ‘studium resort’ teruggeven aan de doelgroep waarvoor het is opgezet. Zo kunnen ze zelf het beoogde programma maken waar ze op dat moment behoefte aan hebben.

We proberen scherp te blijven op onze eigen rol binnen het systeem en blijven ons inzetten voor een betere positie voor kunstenaars, want zonder kunstenaars geen kunst.

Dat brengt mij tot mijn vraag voor Rutger Gernandt, zakelijk directeur van De Warme Winkel. Een gezelschap dat ik erg waardeer om de kritische, meta-blik op de wereld en eigen discipline, en de humoristische insteek. We kenden elkaar nog niet, maar in ons telefoongesprek hadden we het over het belang van autonomie voor makers, zodat zij kunnen maken wat ze willen maken. Hoe behoud en maak je ruimte voor de autonomie van het gezelschap? Wat voor strategische keuzes maak je hierin als zakelijk directeur? En welke randvoorwaarden zijn daarbij passend en behulpzaam?

Ik kijk uit naar je antwoord.

Groetjes uit Groningen,
Ellen de Haan

Naast de toekenning van Mondriaan Fonds heeft het resort een heel mooi advies gekregen voor de Cultuurnota 2025-2028 van de Gemeente Groningen

Meer Slagkracht?

Slagkracht is het ontwikkelprogramma waar je als zakelijk verantwoordelijke handvatten krijgt aangereikt om je te ontwikkelen en te professionaliseren binnen de zakelijke kant van de culturele en creatieve sector. Met Slagkracht bieden we een online en offline platform waar je maandelijks aan een programma kunt deelnemen over uiteenlopende onderwerpen, waarmee je een stevige basis legt in je vak.