Interview Zakelijk directeur Pepijn Kuyper over zijn mentorschap

Er bestaat geen handboek voor het leiden van een culturele organisatie. Juist daarom is het waardevol als iemand met meer ervaring je met raad en daad bijstaat. Pepijn Kuyper zet zijn kennis in binnen het mentoringprogramma van Cultuur+Ondernemen.

Pepijn Kuyper is zakelijk directeur van het Nederlands Film Festival (NFF). Eerder was hij o.a. directeur-bestuurder van LUX in Nijmegen en LantarenVenster in Rotterdam.

Ik vind het belangrijk om in mensen te investeren

Wat is jouw visie op leiderschap van een culturele organisatie?

“Leiderschap draait niet om zenden van bovenaf, maar om het naar boven halen van iemands talenten en diegene het vertrouwen geven om daarmee aan het werk te gaan. Dat kenmerkt ook mijn leiderschapsstijl. Ik stuur vanuit visie en maak vergezichten, maar doe dat zoveel mogelijk in samenspel met mijn team en geef hen vertrouwen en ruimte om input te leveren. Als leider moet je op momenten dat het erop aankomt knopen kunnen doorhakken en een duidelijke richting aangeven, maar ik streef ernaar om de slagkracht zoveel mogelijk vanuit de organisatie zelf te laten komen. Vroeger was ratio en verstand daarbij misschien leidend, maar in deze tijd durven we veel meer af te gaan op onze intuïtie, zeker in onze mooie sector. Ik geloof dat de culturele sector daarin een sleutelrol kan innemen. Door te laten zien wat het betekent om vanuit intuïtie te handelen en mensen zo handvatten te geven om dat ook te doen. De tijd van autoritair leiderschap is voorbij. Het gaat nu om verbinden, om je kwetsbaar durven opstellen en laten zien dat daar juist kracht in schuilt, en om ruimte maken.”

Hoe bedoel je dat?

“Leiders die 25 jaar aan een bepaalde positie vasthouden: dat vind ik ongezond. Dan draait het teveel om de persoon en niet meer om wat in een bepaalde fase goed is voor publiek en samenleving. Ik ben erg voor doorstroming. Iemand mag een tijd een leidende rol hebben, maar moet na een aantal termijnen ook weer loslaten en plaatsmaken. Bestuur en toezicht moet daar na iedere termijn op reflecteren en toepassen of uitleggen. Ook omdat een nieuwe generatie waarschijnlijk betere antwoorden heeft op onderwerpen die op dat moment spelen in de samenleving. Op die manier sta ik ook in het mentorschap. Ik heb mijn eigen leiderschapsstijl kunnen ontwikkelen door veel te sparren met en spiegelen aan mensen die al verder waren in hun carrière. Nu wil ik bijdragen aan het klaarstomen van een volgende generatie, zoals anderen dat ook voor mij hebben gedaan.”

Hoe zou je jouw stijl van begeleiden omschrijven?

“Binnenkort start ik met mijn eerste mentortraject bij Cultuur+Ondernemen, maar binnen de organisaties waarin ik in de jaren heb gewerkt, heb ik vaker jonge mensen geholpen en kansen geboden. Ik vind het belangrijk om in mensen te investeren. Niet alleen een baan aanbieden, maar ook verder kijken: wat voor ontwikkeling kunnen we jou bieden? Dat start vaak bij een goed gesprek. Actief luisteren, horen waar iemand staat en dan adviezen geven waarvan ik denk dat die van waarde kunnen zijn. Ik wil daarbij wel opletten dat ik dingen niet teveel voorzeg. De hele essentie van het mentorschap is nou juist om iemand een spiegel voor te houden waardoor antwoorden bovendrijven die iemand zelf al in zich draagt. Een mentor is in die zin puur een ondersteuner. Tegelijkertijd is er geen standaard formule voor een succesvol mentortraject. Verre van. Het succes wordt bepaald door de interactie en bereidwilligheid van degene die begeleid wordt om stappen te zetten.

Heb je zelf ooit iemand gekend die voor jouw een mentor-rol vervulde?

“Binnen BMC, het adviesbureau waar ik mijn carrière begon, werd door middel van coaching, trainingen en persoonlijke begeleiding enorm veel ondersteuning geboden. In mijn begintijd werkten daar toppers als Oeds Westerhof, Marco van Vulpen, Sanne Scholten, Tiana Wilhelm en Erik Akkermans - een enorm stimulerende omgeving. Omdat ik hard en goed werkte en altijd een beetje meer leverde dan nodig was, kreeg ik veel kansen van de seniors, die mijn gretigheid waardeerden en mij naar voren duwden. Ik heb daar geleerd dat je werk consequent goed moet zijn, en dat zeuren als iets moeilijk of ingewikkeld is je nergens brengt. Zorg gewoon dat je het best mogelijke resultaat levert. Van collega’s met meer kennis en ervaring kreeg ik daardoor ruimte om vrij snel forse stappen te maken. Dat is waar leiderschap in mijn ogen om draait: anderen een podium bieden.”

Hoe kijk jij naar de stelling van Steven Van Teeseling, directeur Sonsbeek & State of Fashion: “Mentoring heeft een heel waardevolle functie om het cultuurveld te stimuleren en te helpen ontwikkelen.”

“Ja, daar ben ik het zeker mee eens. Het is belangrijk om het stokje te kunnen overdragen aan nieuwe leiders, maar dat betekent wel dat we die eerst moeten klaarstomen. Ik heb mij zelf in een veilige context kunnen ontwikkelen binnen mijn eerste baan, en ik denk dat we het als sector verplicht zijn om eenzelfde soort context te creëren voor jonge leiders in de cultuurbranche. We kunnen het zakelijke fundament in de sector verstevigen door van elkaar te leren en elkaar verder te helpen. Dat is in mijn ogen de kracht van het mentoringprogramma van Cultuur+Ondernemen.”

Nieuwe mentoren aan het woord

• Sanne Scholten, directeur-bestuurder van Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA): ‘Ik geloof in authentiek leiderschap’.
• Yvonne van Popta, zakelijk directeur van de Stadsschouwburg & Philharmonie Haarlem: ‘Een artistiek product gedijt het best in een organisatie waar alles goed geregeld is’.
  

Cultuur+Ondernemen biedt sinds 2018 mentoringprogramma’s voor culturele organisaties: Mentoring Zakelijk Leiders en Mentoring voor Kunstpodia. Nieuwe aanvragen kunnen het hele jaar door worden ingediend. Cultuur+Ondernemen beschikt over een uitgebreid, steeds groeiend, mentorenteam voor culturele organisaties.