Handreiking Omgaan met tegenslagen: zo blijf je gemotiveerd!

Daar sta je dan voor een lege zaal; je hebt een recensie met slechts één ster gehad; door je writersblock heb je je deadline niet gehaald of een meer ervaren vakgenoot is er met die leuke opdracht vandoor gegaan. Dat wil je toch niet meemaken! Als iets mislukt geeft dat een rotgevoel. We praten liever niet over die negatieve ervaring. En vaak zijn we van binnen streng voor onszelf: "Zie je wel, je kunt dit helemaal niet". Niet-slagen is onplezierig, maar het is niet een ramp die je nooit meer te boven komt. Trainer en loopbaancoach Jacqueline Smit van YouBloom geeft tips over hoe je omgaat met tegenslagen en gemotiveerd blijft om door te gaan.

(Van) mislukken kan je leren

Het woord falen heeft voor de meeste mensen een negatieve klank. De samenleving is gericht op successen en prestaties en lijkt steeds meer van ons te verwachten. Dit wordt door social media extra gevoed. Op Instagram en TikTok doen we een wedstrijdje wie de volste agenda heeft en wie het succesvolst en gelukkigst is. Onze mislukkingen delen we liever niet.

En toch…bij iedereen gaat het weleens fout. Dat is de gewoonste zaak van de wereld. Of het nou gaat om een relatie die stuk gaat, die kop thee die je over de laptop van je vriend hebt gegooid of die belangrijke afspraak die je vergeten bent. Ook op carrièregebied heeft iedereen wel teleurstellingen te verwerken. Zelfs de meest succesvolle mensen hebben hun fiasco’s gehad. De Nederlandse cinematograaf Hoyte van Hoytema werd afgewezen voor de Nederlandse filmacademie en ook de Poolse filmschool maakte hij niet af. Hij heeft in 2024 een Oscar gewonnen voor Oppenheimer. Lady Gaga's eerste platenlabel liet haar na drie maanden zonder uitleg vallen, maar nu is ze de eerste vrouw ooit die in één jaar zowel een Oscar, Grammy Award, BAFTA als Golden Globe Award won voor haar rol in de film 'A star is Born'.

Niet-slagen is onplezierig, maar het is niet een ramp die je nooit meer te boven komt. Sterker nog, uit mislukkingen halen we vaak meer zinvolle lessen dan uit makkelijke successen. Het biedt een mogelijkheid om jezelf te leren kennen, je te ontwikkelen en je veerkracht te versterken.

Hoe kan je met teleurstellingen leren omgaan en gemotiveerd blijven?

1. Reflecteer op je mindset

Onderzoek eens wat jouw mindset is in je werk en de doelen die je jezelf stelt: heb jij een prestatiemindset of een groeimindset? Ben je bereid door het leerproces te gaan en mag je daarbij wel eens steken laten vallen of moet je het meteen kunnen?

Bekijk je teleurstellingen en fouten niet als beoordelingsmomenten maar, als voedingsbodem van je ontwikkelproces. Reflecteer op wat er is gebeurd en denk na over hoe je je kunt verbeteren. Een performer die zijn tekst kwijtraakt tijdens de voorstelling, krijgt wellicht de volgende dag een slechte recensie. Dat is pijnlijk, maar om dan meteen uit te gaan van een vroegtijdig beëindigde carrière is te fatalistisch. Zolang hij bereid is te leren, kan deze ervaring heel waardevol zijn. Misschien had hij plots last van plankenkoorts, was hij gewoon moe of afgeleid of had hij simpelweg meer moeten repeteren. Zie je doelen niet als prestatie, maar als ontwikkelproces en hou er rekening mee dat er ook wel eens iets kan mislukken. Hiervan word je veerkrachtiger en de kans op later succes wordt groter.

2. Falen is balen

Sta jezelf toe om je rot te voelen na een slechte ervaring. Het is echt niet leuk als iets niet gelukt is of als je negatieve feedback ontvangt. Geef jezelf een paar dagen om even goed te balen. Het is heel menselijk dat je verdrietig en onzeker bent en misschien zelfs begint te twijfelen of je wel het juiste vak hebt gekozen. Maar blijf hier niet te lang in hangen.

3. Delen helpt met helen

Blaas stoom af bij een vriend of vakgenoot. Het lucht op om van anderen te horen dat het bij hen ook wel eens faliekant misgaat. Ook die ervaren, succesvolle of oudere vakgenoten hebben hun faalervaringen. Hoe zijn zij er mee omgegaan?

4. Leer van je teleurstellingen

Nadat je de eerste emoties wat ruimte hebt gegeven, kan je terugkijken op wat er in deze situatie (nog) niet goed gegaan is. Jouw tegenslag kan verschillende oorzaken hebben. Onderzoek waar je nog niet zo goed in bent. Wat gaat er mis? Is er een patroon te herkennen? Dat je goed bent in jouw vak, wil niet zeggen dat je automatisch goed bent in alle aspecten die het werk als ondernemer met zich meebrengt. Een grafisch ontwerper kan een kei in zijn werk zijn, maar het heel lastig vinden om zichzelf te verkopen en opdrachten binnen te halen. Een veelgevraagd decorbouwer kan moeite hebben met de financiële administratie. Die zakelijke aspecten horen er toch echt bij.

Vraag je vervolgens af: “Kan en wil ik me daarin ontwikkelen?”

• Als het antwoord ja is: hoe ga je dat dan aanpakken en wie of wat heb je daarbij nodig?
• Is je antwoord nee: Wat ga je dan anders doen? Hulp inschakelen? Andere beslissingen of (loopbaan)keuzes maken?

Op sommige zaken heb je simpelweg geen invloed. Je werd ziek, de subsidieregeling is beëindigd, een vakgenoot verpest de markt door zichzelf tegen bodemtarieven aan te bieden of de rol is ‘toevallig’ naar het nichtje van de regisseur gegaan. Dat is een desillusie, maar dit soort dingen gebeuren. Gefrustreerd blijven kost veel energie. Soms zit er niets anders op dan accepteren en doorgaan.

5. Wees mild voor jezelf

Als je merkt dat je blijft hangen in zelfkritiek en twijfelt over je capaciteiten, sta dan eens bewust stil bij de successen die je hebt behaald. Dit hoeven geen grote successen te zijn, maar situaties waar je met tevredenheid op terugkijkt. En bedenk dan welke kwaliteiten jij in huis hebt om deze situatie tot een succes te maken. Wees maar eens lekker onbescheiden daarover! En vraag jezelf vervolgens af: Hoe zou ik deze kwaliteiten nog meer kunnen inzetten?

En onthoud tot slot..

Helaas is het een feit dat werk nooit alleen maar leuk is. Je zult naast successen, inspiratie en plezier ook te maken krijgen met onverwachte wendingen, verplichtingen, teleurstellingen, onzekerheden en blunders. Falen is nooit leuk maar menselijk en niet het einde van de wereld. Als iets mislukt, wil het niet zeggen dat jij mislukt bent! Als je een keer een nat pak haalt, is het ongemakkelijk maar te dragen. Het bied je de mogelijkheid om te leren, te onderzoeken hoe je nu verder gaat en te groeien.

Steeds meer bekende en minder bekende creatieve professionals delen openhartig hun mislukkingen in podcasts, interviews en boeken. Hier vind je een lijst met inspirerende lees- en luistertips.