Skip naar content
Skip naar content

Verdieping Omgaan met onzekerheid: afwachten of doorzetten?

We schrijven maart 2021, lockdown. De deuren zijn dicht, wanneer ze weer opengaan is nog niet duidelijk en al helemaal niet onder welke voorwaarden. Maart, april, mei? Of misschien zelfs nog verder? Het lijkt allemaal onzeker, duidelijk is wel dat de limiet aan onze buigzaamheid in zicht komt. Hoe moeten we omgaan met de onzekerheden? Is het nu een moment van afwachten of juist doorzetten? Hier een poging wat handvatten te bieden.

Elke fase van de coronacrisis vraagt weer om nieuwe antwoorden. Bij de start was het vooral de vraag hoe we überhaupt moesten omgaan met de veranderingen, de anderhalvemetersamenleving kwam om de hoek kijken en iedereen ging in de weer met tape, koordjes en handgel. Er werd uitgesteld, afgelast en opnieuw opgezet. Online werd er veel gezoomd, geëxperimenteerd en er werden nieuwe samenwerkingen gesmeed. Nu kijken we in spannende verwachting naar de resultaten van de vaccinatie en hopen we de weg in te slaan naar ons oude normaal of in ieder geval iets dat het kan benaderen.

Ja, er is ook de nimmer aflatende onzekerheid over de toekomst. Financieel is de sector flink ingeteerd op eventuele potjes. De kwetsbaarheid van het in de sector alom aanwezige zzp-schap is duidelijker dan ooit en de nieuwe garde die afgelopen jaar (en komend jaar) van de academies afkomt moet zich een weg zoeken in een volledig veranderde sector.

De toekomst bestaat niet

Allereerst moeten we misschien even stilstaan bij ons eigen beeld van de toekomst. Juist in deze onzekere tijden valt dat niet mee. Negatieve gedachten kunnen makkelijk de overhand krijgen en hebben vaak een belemmerende werking. Het beeld van de toekomst heeft echter één dingetje: het bestaat nog niet. Morgen kan het anders zijn en pas dan is het wat het is. We kunnen er pas mee aan de slag wanneer de tijd daar is. We kunnen wel wensen dat de toekomst anders zou zijn, maar daarmee verander je hem nog niet, integendeel, het frustreert alleen maar. Het enige wat we in het nu kunnen doen is de situatie te accepteren en daar naar handelen.

Zekerheden

Zekerheden leven in het domein van het nu, zoals je er nu voorstaat. Je huidige state of mind als mens, maar ook de huidige staat van je organisatie of beroepspraktijk. Wanneer je als mens moet dealen met onzekerheid, ‘haal ik die sprong over de sloot of niet’, staan veel mensen even stil, ademen even diep, voelen de kracht in hun lichaam en besluiten dan de aanloop te nemen voor de sprong (of niet). Voor je praktijk hoeft dat niet anders te zijn. Sta even stil, werp een blik op je exploitatiebegroting en je kas, neem je organisatie onder de loep, kijk je medewerkers of partners eens diep in de ogen, en weet dan of je klaar bent voor de volgende stap.

Sta even stil en weet dan of je klaar bent voor de volgende stap

Terug naar de bron

Na een jaar vol veranderingen, aanpassingen en bijsturingen kun je in afwachting van de volgende stappen mogelijk ook kracht halen uit een andere zekerheid: je bron. Waarom doe je eigenlijk wat je doet, waarom vind je dit werk in de cultuur zo belangrijk? Neem je missionstatement of je doelstelling en de taken die daaruit voortvloeien weer eens onder de loep. Het is heel goed mogelijk dat je daar afgelopen jaar de nodige worsteling mee hebt gehad. Misschien is het daarom juist nu, na een jaar vol gedwongen leermomenten, een bron om inspiratie uit te halen. En wie weet, is het ook wel een goed moment om aan te scherpen.

Risico's

Na een blik op je organisatie kom je er misschien achter dat er wellicht
wel wat zaken zijn die nog niet zijn wat ze zouden moeten zijn en dus
een risico vormen voor het maken van de sprong. Wanneer je ze
signaleert, heb je de eerste stap al gezet om ze te beheersen. Welke
risico’s zijn het precies? Kun je ze analyseren op de impact die ze
hebben? Zijn ze financieel van aard of anders? Zijn ze al langer bekend
en had je al wat bedacht om ze te tackelen? En werkt dat? Zo niet, dan
weet je wat je te doen staat namelijk een plan trekken om ze alsnog te
beheersen. Heb je een bestuur of raad van toezicht neem ze dan mee in je
analyse om samen tot een gedegen plan van aanpak te komen.

Herkennen, erkennen en passende aandacht kunnen de omstandigheden verlichten

De crisis heeft een hoop spanning teweeg gebracht en vooral de lockdown hakt er flink in. Het voortbestaan van sommige organisaties en individuele beroepspraktijken staat zwaar onder druk. Niet alleen economisch, maar ook mentaal is het zwaar. Het noodgedwongen thuiswerken waar kinderen ook hun plek hebben en aandacht vragen. Het niet altijd kunnen werken aan dat wat je het liefste doet, werkt ook door in de motivatie van de werkenden in de cultuursector. Het zijn omstandigheden die met herkennen, erkennen en passende aandacht op zijn minst verzacht kunnen worden. Dit geldt natuurlijk zowel voor jezelf als voor werknemers en collega’s.

Helikopterperspectief

Veel producties, tentoonstellingen, voorstellingen staan gedwongen in de
wachtstand. Nu is wachten zelden leuk, maar je kunt de ontstane ruimte
ook inzetten om na te denken over de langere termijn. Wat zou je in de
toekomst nog willen doen, liggen er nog plannen in de kast waar je nooit
aan toekwam? Misschien kun je er nu de tijd voor nemen ze nog eens
serieus op hun haalbaarheid te toetsen en ze voorzien van de handvatten
die ze in het verleden ontbeerden. Vraag je eens af wat je nodig hebt of
wat je juist nu goed zou kunnen gebruiken, zowel voor jezelf als
persoon als voor je organisatie. Een heidag? Strategiesessie? Opleiding?

Tot slot wat praktische aanbevelingen

Dat de tijden complex zijn voor de cultuursector wordt ook gezien door de overheden. We kennen al de landelijke regelingen die vooral een economisch karakter hebben (bv. de ToZo).

  • In een aantal steden zijn ook plannen in ontwikkeling die zich richten op effecten op de arbeidsmarkt (waarin ook aandacht voor werkenden in de cultuursector). Check bijvoorbeeld eens Onderneemvaardig van de gemeente Amsterdam.
  • Wanneer een opleidingsvraag voor jou een relevante stap is, check dan Werktuig PPO. Een initiatief van de hele culturele sector voor permanente professionele ontwikkeling (PPO). Dit fonds financiert ontwikkelplannen voor iedereen die werkzaam is in de creatieve of culturele sector. (1/3 van de totale kosten van jouw ontwikkelplan met een maximum van € 2.000,-) Zowel voor werknemers als zzp’ers.
  • Wil je als organisatie aan de slag met een innovatie/strategietraject, dan is CultuurOntwerp mogelijk interessant voor je. Zij bieden verschillende formats, live en online, rondom thema’s als innovatie, strategie en co-creatie. Zij hebben ook een praktisch (gratis) e-book geschreven: Routeplanner strategie.
  • Eerder schreven we ook een artikel over creatieve denkmethodes. Een van de methodes gaat in op scenariodenken, een manier om strategisch na te denken over de toekomst.