Verdieping Ray van Santen - Hoe je innovatie en ontwikkeling kan stimuleren in veranderende situaties

In Slagkracht, brieven aan zakelijk leiders, wordt er elke maand antwoord gegeven op een prangende vraag van een zakelijk leider, door een collega-zakelijk leider. Deze persoon geeft vervolgens met het stellen van een nieuwe vraag de pen door aan een inspirerende collega. We maken in deze reeks kennis met een verscheidenheid aan zakelijk leiders die op hun eigen manier invulling geven aan hun werk. Welke dilemma's spelen er binnen de beroepsgroep? En welke visies zijn er op die diverse thema's?

Ray van Santen, zakelijk leider bij De Parade, antwoordt op de brief van Merel Mathey

--------------

Beste Merel,

Dank voor je inspirerende brief en jouw vraag over hoe je als zakelijk leider innovatie en ontwikkeling kan stimuleren in veranderende situaties. Om hier een goed antwoord op te kunnen geven, zal ik eerst het principe van De Parade uitleggen, wat namelijk best wel uniek is voor een Nederlands theaterfestival.

Hoe zit het in elkaar?

De Parade is een rondreizend theaterfestival dat in vijf Nederlandse steden tijdelijk haar tentenkamp op zet in de zomerperiode. Op De Parade spelen zo’n tachtig theater-, dans-, mime- en muziekvoorstellingen voor jong en oud in theatertenten. Het merendeel van de voorstellingen is speciaal voor ons festival gemaakt en alleen op De Parade te zien. Iedere dag staan er verschillende voorstellingen op de planken. Deze duren gemiddeld zo’n 30 minuten, waardoor je makkelijk twee, drie of zelfs vier voorstellingen kan zien op een avond. Naast de avondvoorstellingen is er iedere dag een uitgebreide KinderParade met theatervoorstellingen, muziekoptredens en workshops. Iedere avond spelen er livebands die gratis toegankelijk zijn. Artiesten die op De Parade optreden maken “parade” voor hun tent met als doel hun voorstelling te verkopen. De bezoekers van ons festival zien kleine korte optredens en kunnen zo kiezen waar ze heen willen gaan. De Parade trekt gemiddeld 225.000 bezoekers in 2,5 maand. Maar misschien belangrijker nog, in deze briefwisselingen tussen zakelijk leiders, hoe verdient De Parade haar geld?

Pecunia

De artiesten die op De Parade spelen, staan er op partage basis. Er is sprake van partage als twee ondernemers voor gezamenlijke rekening en risico één samengestelde prestatie verrichten. En hier slaan we de spijker op zijn kop. Wij, De Parade leveren de hardware, een tent in een park met een set licht en geluid, de online kaartverkoop, een marketingteam en zetten er een fijn productieteam op zodat de machine kan draaien. De artiest speelt zijn of haar voorstelling in de tent en zo genereren de twee ondernemers hun inkomen. Met dit gegeven zijn we er nog niet omdat er meer inkomsten gegenereerd moeten worden om ons tijdelijke dorpje in een park neer te zetten. Er staat een hek om ons evenement en het publiek koopt een entreekaartje om het festival te bezoeken. We verdienen wat aan de natte horeca en de restaurantjes die er staan, dragen partage af. We hebben een beetje sponsoring en we vragen de laatste jaren ook specifieke subsidies aan voor jonge theatermakers die we een podium willen geven op ons festival.

De kunstenaar hoog in het vaandel

Om dieper op je vraag in te gaan, namelijk het stimuleren van innovatie en ontwikkeling, is het van het grootste belang dat wat wij brengen, namelijk kunst en cultuur, niet te licht mag worden opgevat. Als je naar ons verdienmodel kijkt, zou je er namelijk oppervlakkige en zeer toegankelijke programmering neer kunnen zetten. Maar dit zou een grote fout zijn die we ons niet kunnen, maar vooral ook niet willen veroorloven. Het zou de dood in de pot zijn. Ons programmateam zoekt voorstellingen die verdiepen, verwonderen, verrassen en ontroeren en schuwt de vaak moeilijke maatschappelijke thema’s niet. Juist niet zou ik haast willen zeggen. Naast het vertier wat er te zien is, moet er ook bezinning en reflectie zijn op het ingewikkelde leven wat we leiden met alle geneugten, maar ook de misère. We nemen ons publiek heel serieus en wij zijn ons ervan bewust dat De Parade een spiegel van onze maatschappij is: een tijdelijk cultuurdorpje in één van onze vijf grote steden. Laat de kunstenaars floreren in onze tenten, laat ze verhalen vertellen over al hetgeen wat ze tegenkomen in onze complexe maatschappij. Zo geven zij ons festival een enorme boost en zien we de artiesten als ons grootste bezit en kunnen wij doen waar we het beste in zijn: de afstand tussen onze kunstenaars en het publiek zo klein mogelijk maken.

Door het programmateam de ruimte te geven voor innovatie en ontwikkeling ziet ons publiek een enorme verscheidenheid aan interessante voorstellingen en kunstuitingen waardoor ons festival voor jong en oud aantrekkelijk en speciaal blijft.

Veranderende situaties

Iedereen begrijpt dat we peentjes hebben gezweet toen corona uitbrak. Onze buffer verdampte omdat we in 2020 niet konden draaien en in 2021 de edities in Amsterdam en Rotterdam geannuleerd werden. Onze medewerkers werden moedeloos en het was lastig leidinggeven aan een schip zonder kompas, want waar zou het heen gaan?

Nu kwam het erop aan. Als we in de coronacrisis niets zouden hebben gedaan, zouden we weg zijn geweest. Samen met onze artistiek directeur Nicole van Vessum verzonnen we het simpele idee: zichtbaarheid. Ook al kan je je festival niet draaien, zorg dat je zichtbaar bent ondanks dat je er niet bent en dat je weet dat dit heel veel geld gaat kosten. Op die manier zal het publiek je blijven zien, je niet vergeten en je uiteindelijk belonen. Wat we niet wilden waren toneelstukjes die je op je computer kon zien via een inlogcode. Bij De Parade zit je bijna op schoot bij de actrice of de acteur dus via een beeldscherm kijken naar een voorstelling vonden wij geen goed idee en al helemaal geen reclame voor ons festival. We begonnen met de campagne “De Parade gaat door” en fotografeerden onze artiesten voor de socials.

We gaven Jan en Keez Groenteman de opdracht om een lied te componeren, benaderden de ervaren regisseur Erwin van den IJssel, boekten een professionele geluidsstudio en huurden een grote filmcrew in om de videoclip “De Laatste Zweef” op te nemen die Kerst 2020 werd gelanceerd. We gaven onze webshop een enorme boost om daar Parade-artikelen te verkopen. Tijdens deze zomer in 2020, toen we niet mochten draaien, verfden we onze footprint in de parken alsof we er wel stonden. In Amsterdam organiseerden we een benefiet gala-avond op anderhalve meter afstand waar onze artiesten optraden. Zichtbaarheid was ons doel met als motto: eerst je laten zien, later ontvangen.

De kunstenaars op afstand

In 2021 organiseerden wij De Parade op anderhalve meter afstand. Er waren vaste tafeltjes en bezoekers bestelden geen losse tickets, maar hadden keuze uit een aantal Parade-pakketten met daarin twee voorstellingen en een diner. We draaiden Eindhoven, Den Haag en Utrecht met veel inzet en overgave. Helaas konden Amsterdam en Rotterdam geen doorgang vinden omdat de overheid het ons verbood, covid-19 kwam weer opzetten.

Ondernemertje spelen

We kennen het wel, een zakelijk leider moet een financieel gezonde bedrijfsvoering hebben, zorgen voor inzichtelijke begrotingen, verantwoording afleggen, aansturen, motiveren en coachen, personeels- en vrijwilligersbeleid vorm geven en aan het eind van het boekjaar uitkomen op een positief resultaat onderaan de streep. Naast dit alles ben ik van mening dat je al je medewerkers het gevoel moet geven dat er op elke afdeling van het bedrijf de mogelijkheid bestaat om te groeien. Dat medewerkers zelf leiding en initiatief kunnen nemen om zo ontwikkeling en innovatie te stimuleren, terwijl je als zakelijk leider het overzicht blijft houden. Ondernemertje spelen heet dat. Door dit te doen is al hetgeen wat hierboven is beschreven gelukt en zal onze organisatie blijven bestaan.

De opvolger

Slagwerkgroep Den Haag heeft sinds kort één van de leukste zakelijk leiders van cultureel Nederland binnen kunnen halen: Jeltsje in der Rieden. Zij heeft verstand van zaken met een goed humeur en een gezonde dosis relativering. Daarom zou ik aan Jeltsje willen vragen:

Als zakelijk leider komen er nogal wat taken op je bordje te liggen. Financieel gezonde bedrijfsvoering, begrotingen, verantwoording afleggen enzovoort, enzovoort. Dit kan vaak lastig en zwaar werk zijn. Maar er zitten ook hele leuke aspecten aan dit vak. Wat zijn voor jou de leukste kanten van je werk en waar haal je de meeste energie uit?

Ik zie uit naar een antwoord.

Met vriendelijke groet,

Ray van Santen

—-------------------

Meer Slagkracht?

Begin 2022 lanceerde Cultuur+Ondernemen het ontwikkelprogramma Slagkracht, waar je als zakelijk verantwoordelijke in de culturele en creatieve sector handvatten krijgt aangereikt om je verder te ontwikkelen en te professionaliseren. Met Slagkracht bieden we een online en offline platform waar je maandelijks aan een programma kunt deelnemen over uiteenlopende onderwerpen, voor het leggen van een stevige basis in je vak.