Oefening Werken aan een blij brein? Zo zorg je voor de juiste (her)bedrading

Een werk mislukt, een project verloopt totaal anders dan verwacht of die mooie expo gaat aan je neus voorbij. Shit happens. De manier waarop je hier vervolgens mee omgaat, wordt bepaald door de bedrading van ons brein. Denkbeeldige kabels in het hoofd die deels tijdens de kindertijd en vanuit genen zijn gelegd. Het goede nieuws is dat die bedrading continu vernieuwt en dat je daar invloed op kunt uitoefenen. Provocatief systeemtherapeut en coach Jeroen Stek geeft tips voor een blij brein.

De werkelijkheid hallucineren

Stel je voor: je loopt op straat. Mensen passeren, er komt zo nu en dan een auto of fietser voorbij. Aan de overkant staat een man met een hond. Hij wacht tot hij kan oversteken.

Iedereen ziet toch ongeveer hetzelfde? Dat is dus niet het geval. Ons brein maakt namelijk een plaatje van de realiteit om ons heen. Sterker nog: onze hersens hallucineren de werkelijkheid. De inschatting van de situatie om ons heen, gebeurt in ons hoofd. Een en een is twee: met een rood, gestrest brein ben je geneigd vooral het slechte te zien. Je maakt sneller domme keuzes, die niet per se leiden tot een geluksgevoel. Hoe zit dat met een groen brein?

Ook dan is het niet continu in de gloria. Mensen met zo’n positief, creatief en nieuwsgierig brein zitten echt niet de hele tijd gelukkig te zijn. Maar ze maken doorgaans wél een betere inschatting van de realiteit om hen heen. En ze zijn in staat eerder geluksmomenten te verzamelen.

Hoe kom je aan een blij brein?

De vaste groeven in het brein veranderen, is een flinke klus. Elke prikkel - gedachten, waarnemingen, gedrag - bestaat voor het brein uit een soort code. Bekende code wordt in de hersenpan beloond met een klein pufje gelukshormoon. Dat geldt óók voor negatieve gedachten. Dus als je maar vaak genoeg denkt dat je een mislukte artiest bent, zal het brein daar automatisch dopamine voor aanmaken. En krijg je dus een lekker gevoel van een niet zo lekkere gedachte.

Daartegenover staat dat nieuwe gedachten of gedragingen, onbekende code voor het brein, géén shot dopamine krijgen. Het duurt tussen de drie weken en drie maanden om dat voor elkaar te krijgen. Pas dan is het brein genoeg gewend aan die nieuwe prikkel om ook daar een snufje gelukshormoon aan te koppelen. Om het brein te laten wennen aan nieuwe gedachten, ander gedrag of een nieuwe blik op de realiteit is dus een flinke dosis doorzettingsvermogen nodig. En een gestructureerde aanpak.

Plezier, perfectie en diepgang

De hamvraag is: hoe dan? Wat vaker glimlachen - in de auto, tijdens het werk, ja, zelfs in de regen - helpt al wat. Maar voor echte verandering is meer nodig. Bijvoorbeeld: een goede balans tussen zogenaamde 'emotionele gebieden'. Dit zijn ze:

1. Plezierig leven: Hieronder valt alles wat een mens doet om het leuk te hebben. Concerten bezoeken, uit eten gaan, vakanties, op stap, spelen, fun maken. Goed om je prettig te voelen, maar sla niet door. Wie doorslaat in het plezierige leven, zal een gevoel van leegte ervaren. Een rijke stinkerd, die alles voor het uitkiezen heeft, is niet automatisch gelukkig.
2. Goed leven: De beste zijn, dat is waar je in dit gebied naar streeft. De beste kunstenaar, de beste ouder, de beste sporter. Sla je hierin door, dan maak je verlies mee. Je verliest energie en komt in een burn-out. Bovendien zul je nooit de beste zijn: er is altijd wel iemand die het net even beter doet dan jij. Daartegenover staat dat er niets mis is met ambities. Het is goed om iets te willen dat nog niet binnen handbereik ligt.
3. Betekenisvol leven: Dit betekent dat je belangeloos iets doet voor een ander. Het resultaat dat hieruit volgt, is voldoening. Zeker wanneer je dit met mate doet. De ander is blij, en dat maakt je – als het goed is – ook vrolijk.

De breinschijf van vijf

Het in balans houden van deze drie emotionele gebieden is slechts een deel van het verhaal. Want hoe bewerk je je brein nu zo dat het wat vaker blij is? Daarvoor is het goed zorgen voor vijf verschillende zaken van belang. Noem het de schijf van vijf, maar dan voor het brein.

De oefeningen kort op een rij

1. Positieve aandacht: Maak een boekje waarin je iedere dag drie dingen opschrijft, die je in positieve zin opvielen.
2. Spelen: Speel meer, zéker wanneer het tegenzit. Huppel, hinkel, doe iets geks.
3. Stress: Houd drie aandachtspunten in gedachten: a) Doe één ding tegelijk. b) Zorg voor zo weinig mogelijk afleiding als je met iets ingewikkelds bezig bent. c) Maak ieder uur drie tot vijf minuten tijd om te lummelen.
4. Verbinding: Bij wie kun jij altijd terecht, zelfs midden in de nacht? Koester deze mensen en neem ze altijd mee in je hart.
5. Gezondheid: Belangrijke afspraak? Doe een simpele high intensity training. Sluit af met een ontspanningsoefening. En voilà: je brein is optimaal klaar voor wat komen gaat.

Dit verslag is gebaseerd op de eerste bijeenkomst van de Artist Meetings 2023, een reeks van vier sessies waarin kunstenaars samen met experts onderzoeken hoe ze hun onafhankelijke maatschappelijke en economische positie kunnen verstevigen en uitbreiden. De Artist Meetings bieden reflectie, inzicht en concrete tips om stappen te maken in je eigen praktijk.

Partners

Artist Meetings 2023 is een initiatief van Art is A Guaranty, filmmaker en art manager Annick Vroom, politiek geëngageerd beeldhouwer en conceptueel beeldend kunstenaar Caspar Berger en Cultuur+Ondernemen. En wordt mede mogelijk gemaakt door CBK Rotterdam.