Stappenplan Succesvol ondernemen? Raak in het hart met jouw verhaal

Harley Davidson verkoopt geen motors. Nee, dit merk verkoopt ultieme vrijheid. Het is een gedeelde waarde waarmee ze succesvol fans én kopers om zich heen verzamelen. Voor kunstenaars of creatieve makers werkt het net zo. Vind de rode draad in je verhaal, dat wat je drijft en waarmee je mensen regelrecht in het hart raakt. Zo zorg je voor scherpte bij jezelf en verzamel je de juiste doelgroep om je heen.

Wij mensen krijgen dagelijks zoveel informatie op ons bord, dat we wel selectief moeten zijn. Ga maar na: we kijken en luisteren naar wat bij ons past, of ons raakt, en we checken uit bij zaken die minder aan ons gevoel appelleren. Maar hoe zorg je als kunstenaar of maker voor een goed verhaal, dat precies die samenwerkingspartners, kopers of fans aanspreekt die bij jouw beroepspraktijk passen?

Het gaat erom dat je volgers of toehoorders antwoord geeft op de vraag ‘what’s in it for me?’. In een galerie, op een beurs, in de lift, op een netwerkborrel of op het schoolplein van je kind: als je vertelt over jouw werk moet voor de ander meteen duidelijk zijn wat je voor hén in petto hebt. Dat je hen raakt in het hart. Belangrijk: want keuzes – zoals de keuze om te luisteren, te volgen of om bijvoorbeeld te kopen – maken we met ons gevoel, en niet met ons hoofd.

Eva Kaldenbach, trainer bij en eigenaar van De Verhalenmakerij, legt in 3 stappen uit hoe tot een bezield verhaal komt.

Stap 1. Gooi je kunst (tijdelijk) overboord

Natuurlijk: je verhaal gaat over je kunst. Het gaat over wat je doet en hoe je dat doet. Maar welbeschouwd is de kunst die je maakt een middel. Je wil je publiek iets laten erváren, of je je er bewust van bent of niet. En precies die drijfveer: dáár gaat het in je verhaal om. Dat is de gemene deler waar anderen zich in kunnen herkennen.

Vergelijk het met dit voorbeeld. Henk Wildschut is fotograaf. Wanneer hij alleen dit droge feit presenteert, is er geen connectie met zijn publiek. Ook niet wanneer hij toevoegt dat hij vluchtelingen in een tentenkamp nabij Calais vastlegt. Het wordt pas écht interessant als hij vertelt dat hij met zijn camera de veerkracht zoekt bij mensen die het moeilijk hebben. Dat hij op zoek gaat naar schoonheid in het drama.

Het vormen van je eigen verhaal, betekent dus: INzoomen. Niet op je creatieve werk, maar inzoomen op de vraag: Waar kom jij elke dag je bed voor uit? Wat wil je bereiken bij de mensen die jouw werk zien? Dát is waar je naar op zoek mag gaan.

Stap 2. Maak het persoonlijk

Er was een moment waarop je koos voor het kunstenaarschap. En er was een moment dat je besloot te maken wat je nu maakt, hoe intuïtief ook. Die persoonlijke drijfveren maken een verhaal uniek en tegelijkertijd herkenbaar voor anderen. Wat deel je dan? Laten we eens teruggaan naar het verhaal van Henk Wildschut. Misschien ervaart hij hoop doordat hij zag dat vluchtelingen zelfs in vreselijke tentenkampen schoonheid wisten te creëren. Dat je zelfs in het drama nog schoonheid kan creëren.

Wat je deelt, is afhankelijk van wat bij jou past. Zorg voor sprekende anekdotes of beeldende voorbeelden die jouw beweegredenen onderstrepen. Misschien is eenzaamheid een thema dat steeds terugkomt in jouw werk. Bijvoorbeeld doordat je zelf soms eenzaam was aan het begin van je carrière als maker en op zoek naar was naar verbinding. Jouw werken reflecteren op dat thema. Bij jezelf, en bij de mensen die jouw werk zien of kopen. Of: in je jeugdjaren was je soms een buitenbeentje. Niet in negatieve zin, want dit heeft jou juist gevormd. Maar door deze jaren heb je nu nog steeds een fascinatie voor de underdogs. En is het jouw missie als kunstenaar om juist hén een podium te geven omdat jij hun schoonheid wél ziet, en door deze te tonen, hen trots op zichzelf wil maken.

Bang om al te veel in te vullen voor de kijker? Als je het goed aanpakt, gebeurt dat niet. Met zo’n persoonlijk verhaal trek je juist die mensen aan bij wie jouw werk echt past. En is daardoor het effect van je werk bij hen alleen maar groter.

Stap 3. Blijf schaven

Tijd voor een bommetje: je verhaal is nooit af. Niet zo gek natuurlijk: als mens ontwikkel je, en dat geldt ook voor je praktijk als kunstenaar. Plus: de wereld om je heen verandert. Kortom: het steeds aanpassen en bijschaven van je verhaal, hoort erbij.

Hoe pak je dat aan? Toets je verhaal bij kritische anderen. Waar in het verhaal werden zij gegrepen? En waar haakte ze af? Wat vonden ze sterk, en wat minder? Dit kan wanneer het eerste verhaal op papier staat, maar ook gedurende de jaren die volgen. De feedback van mensen om je heen is waardevol: het zorgt voor fijne input om je verhaal nog verder aan te scherpen.

Dit verslag is gebaseerd op de vierde bijeenkomst van de Artist Meetings 2023, een reeks van vier sessies waarin kunstenaars samen met experts onderzoeken hoe ze hun onafhankelijke maatschappelijke en economische positie kunnen verstevigen en uitbreiden. De Artist Meetings bieden reflectie, inzicht en concrete tips om stappen te maken in je eigen praktijk.

Artist Meetings 2023 is een initiatief van Art is A Guaranty, filmmaker en art manager Annick Vroom, politiek geëngageerd beeldhouwer en conceptueel beeldend kunstenaar Caspar Berger en Cultuur+Ondernemen. En wordt mede mogelijk gemaakt door CBK Rotterdam.