Shownotes Podcast #4 Zo kom je aan die pot met geld

Aflevering #4

Titel: Die pot met geld, zo kom je eraan!

Sprekers:

• Renée Kapitein podcastmaker Nieuw Geluid
• Robin van Gelder, podcastmaker Nieuw Geluid
• Krista Heijster, programmamaker Cultuur+Ondernemen
• Alexander Ramselaar, financieel adviseur
• Bruno van den Elshout, levenskunstenaar

[mannelijke stem] Tum, tum, tum… [op ritme van muziek]

[Muziek]

[mannelijke stem] Dit is de plek waar ik naartoe ga als ik rust en ruimte wil ervaren. Je kan zo ver kijken als je kan zien. Het geeft heel veel ruimte en heel veel rust.

[Muziek]

[Renée] Ik ben Renée en ik maak podcasts.

[Robin] Ik ben Robin en ik maak audioverhalen.

[Renée] En eh, wat doe jij?

[vrouwelijke stem] Als iemand aan mij vraagt van: Wat doe jij? , dan zeg ik altijd: Ik ben zangeres en actrice. Het heeft lang geduurd voordat ik dat kon zeggen, trouwens.

[Renée] Wij zijn Robin en Renée van Nieuw Geluid en wij maken podcast- en audioverhalen. En dat willen we graag zo lang mogelijk blijven doen. We willen kunstenaar blijven. Maar hoe doen we dat?

[Robin] Dit is: ‘’Hoe ik kunstenaar blijf’’, een podcast over hoe je kan blijven doen wat je het liefste doet. Ten eerste is het belangrijk dat we blijven leven, boodschappen kunnen doen, onze huur kunnen betalen, dat we geld verdienen. Zo, zo komen we weer bij Krista, adviseur bij Cultuur en Ondernemen.

[Krista] Het kunstenaars leven is voor een heel groot deel onder de armoede grens, en dat wordt maar voor lief aangenomen. En het is natuurlijk heel erg ingewikkeld om je geld te blijven verdienen, simpelweg voor je huur en je brood en je dagelijks boodschappen. Dus ik snap ook echt heel erg goed die noodzaak en die urgentie, maar je wint er vaak niet mee als je dat gelijk als eerste op tafel legt. Ja, maar wel te praten over wat je graag maakt en wat je voor waarde daarmee toevoegt.

[Robin] Krista stelde voor dat we een goede strandwandeling zouden gaan maken om de horizon eens goed in onze op te nemen.

[Renée] Maar eerst gaan we op bezoek bij iemand die precies weet waar de pot met goud verstopt ligt, want dit is aflevering 4: Geld voor mijn verhaal.

[Alexander] Ik ben Rotterdammer, daar woon ik al 30 jaar. Maar, ik hou van het hele land en ik reis door heel de wereld.

[Robin] Dit is Alexander Ramselaar. Alexander denkt veel na over hoe hij mensen kan helpen bij het maken van mooie dingen. Hij werkte eerst in de corporate wereld en het vastgoed. Maar door een uit de hand gelopen kunst verzamel hobby kwam hij steeds dieper in de kunstwereld terecht.

[Alexander] Ja, dat was denk ik ergens op een vakantie in 2010, dat ik dacht: Ja, maar waarom ga ik eigenlijk niet helemaal de culturele en creatieve wereld in? Want de mensen die ik daar tref, de vraagstukken die ik daar tref, die boeien me eigenlijk nog meer dan de vraagstukken die ik tegenkwam in het bedrijfsleven. Daar heb ik het ook altijd heel goed naar mijn zin gehad, maar wat me vooral treft is het gaan zeg maar voor het immateriële, voor die culturele waarde, los van geld, die drive hebben om te creëren. En ik zeg hoe belangrijke het ook is, ook in onze maatschappijtje, dat dat ook doorgaat. Dat heeft me eigenlijk die kant op getrokken.

[Robin] Nu is hij onder andere adviseur bij Cultuur en Ondernemen, waar hij hongerige kunstenaars helpt in een zoektocht naar geld.

[Alexander] Tegelijkertijd vind ik mijn vak, financieren en vastgoed, dat is ook nog steeds wat mij enorm boeit. Ja, die combinatie maken, dat is eigenlijk heel organisch gegaan.

[Robin] Alexander staat nog steeds met één been in de corporate wereld en met één been in de creatieve wereld. Wat zijn de dingen die zij van elkaar kunnen leren?

[Alexander] Wat kunstenaars bij uitstek natuurlijk wel doen is het beschouwen en het duiden van de tijd. Heel veel kunstenaars kunnen ook heel goed utopisch kunnen, ook heel anders tegen zaken kunnen aankijken. Ik zie vaak kunstenaars die willen ook zo weinig mogelijk verplichtingen hebben, hè, in het thema van hypotheek, financiële verplichtingen, duur leven, etc. Om ook wendbaar te zijn en te kunnen manoeuvreren en je te kunnen aanpassen. En nu ben ik er ook wel van overtuigd dat heel veel kunnen zullen zeggen: 'Nou, het zou wel fijn zijn als ik gewoon in ieder geval wat verder vooruit kan kijken.' Maar het is ook een levenshouding, denk ik. Het is het om kunnen gaan met onzekerheid. Het zou heel goed zijn als meer mensen daarin zouden kunnen meegaan en dat ook zouden kunnen accepteren als facts of life. Voor de meeste makers, als je hen vraagt van eh: Hoe ziet je komende jaar eruit? Ja, dat hangt van onzekerheden aan elkaar. En ik denk dat de gemiddelde bankmedewerker als hij zoveel onzekerheid en zou moeten dragen, die zou met allemaal rillingen in zijn bed liggen. En in die zin,

aan de ene kant veel makers die zijn heel visionair, heel vooruit denkend. Maar ja, tegelijkertijd, als je kijkt naar hun dagelijkse praktijken en dan vooral ook hun financiële praktijken, dan is het onzekerheid op onzekerheid.

[Robin] Tja, onzekerheid. We ontkomen er eigenlijk niet aan. En andersom, wat kan een kunstenaar afkijken bij het bedrijfsleven?

[Alexander] Iedere kunstenaar, per definitie wordt ie ondernemer. Dat hij zich inschrijft bij de Kamer van Koophandel, de eerste stap is vaak de eenmanszaak. En veel kunstenaars hebben die eenmanszaak al terwijl ze op de Academie zitten. En ik kan me heel goed voorstellen dat het belangrijk is dat ze wegwijs gemaakt worden in het ondernemerschap. En dan bedoel ik nog geen eens zo zeer dat ze leren boekhouden en dat soort dingen, want je heb ook allemaal bureaus die dat allemaal gewoon prima kunnen, maar wel, eigenlijk ook waar ik me mee bezig hou in mijn praktijk: wat houdt dat ondernemerschap in?

[Robin] Deze man zorgt er al jaren voor dat kunstenaars en creatieven hun droom kunnen verwezenlijken met dat ene ding: geld. Geld waar ook wij naar op zoek zijn. En dus vroegen we: ‘’Nou we wilden eigenlijk ook vragen hoe wij eh, geld kunnen krijgen?’’

[Alexander] Ja, maar dat is een vraag die ik heel vaak krijg. Maar dat je geld wil is in feite een resultaat en soms misschien ook wel een symptoom van dat je iets anders wil, je wil iets. En blijf rustig, pak geen geld, maar begin vragen te stellen. Wat wil je nou eigenlijk? Waarvoor heb je geld nodig? Wat doe je voor wie en waarom? En pas daarna gaan we eens kijken naar geld.

[Robin] Voor wie en waarom, weer terug naar het verhaal, ons verhaal.

[Alexander] Waar het denk ik om gaat is dat is vaak ook een hele belangrijke vraag, voor wie heb je relevantie, met wat en waarom? En dat is een hele moeilijke vraag vaak om te beantwoorden.

[Robin] Wat doen we, wat zeggen we op feestjes en wat zeggen we als er iemand tegenover ons zit waar we mee willen samenwerken? Wat hebben wij voor die persoon waar hij of zij iets aan heeft?

[Alexander] Dat is ook vaak de basis waarvan uit je kan komen tot een interessante of een inspirerende propositie waar andere mensen, andere partijen op aanslaan. Dan zeg je: ‘’Ja hey, maar dit vind ik belangrijk of dit sluit heel erg aan bij mijn doelstellingen en hier heb ik wat over hè. Dat kan een bijdrage zijn van een fonds, maar dat kan ook een bedrijf zijn dat zegt: Hey ja, maar dit sluit eigenlijk heel erg aan bij wat wij als bedrijf doen, hier willen wij wel geld voor beschikbaar stellen of capaciteit voor beschikbaar stellen. Maar hetzelfde geldt ook bij een bank

[Robin] We krijgen volgens Alexander geen geld als we er alleen maar smachtend naar vragen. Geld is meer een ruilmiddel. Je moet er iets voor terug doen. Het klinkt allemaal heel logisch, maar waarom hebben wij en andere kunstenaars dan toch vaak zo veel moeite met financiering, verkoop, acquisitie? Sowieso het hele gedoe rondom geld.

[Alexander] Waar ze door gedreven worden is het creëren, het maken, inhoudelijk, en dat moeten vertalen naar, nou laat ik het maar even heel plat zeggen, naar geld of dat zakelijke brandstof. Ja dat is niet primair waar zij voor gaan en ook niet primair wat ze meegekregen hebben vanuit de wieg en ook niet vanuit de opleiding. Zegmaar naast een stukje wantrouwen is dat denk ik ook wel eens een stukje ja, koudwatervrees.

[Robin] Alexander ziet bij kunstenaars vaak gezond maar soms ook ongezond wantrouwen tegen alles wat te maken heeft met kapitalisme.

[Alexander] Als je naar het bedrijfsleven kijkt daar gelden de wetten van vraag en aanbod. Bied jij een bepaald product aan en loopt dat niet, nou dan ga je nadenken over van, hoe ga ik dat product dan maken naar een product dat wel aansluit of anders dan stop ik ermee. Terwijl ik denk heel veel, zeker kunstenaars, die denken niet zo. Dus die wetten van vraag en aanbod, die werken niet. En dat is ook wel wat ik bewonder, want ik denk, ja voor heel veel, normale mensen zou ik het maar niet noemen, maar van mensen in bedrijven, die zullen daar veel rationeler tegenaan kijken. Van ja oké ik doe nu deze investering maar wat gaat dat me opleveren en wanneer? Ja daar zie ik ook in dat heel veel kunstenaars wat dat betreft gewoon heel intuïtief werken.

[Robin] Maar, als dat wantrouwen eenmaal is overwonnen, gloeit er hoop aan de horizon.

[Alexander] Ik zie ook heel veel kunstenaars echt feeling hebben, ook voor onderhandelen. Soms is dat ook wel wat verborgen, en te activeren. Ik heb dat ook wel een keer gehad met een producent, die begeleid ook bij een voorfinanciering van een theater productie. En we hebben het later ook gepresenteerd op het congres Podiumkunsten. En in een bijzin zei hij opeens van: Ja en fijn dat we die financiering geregeld hebben, maar de grootse winst zie ik in dat ik anders ben gaan nadenken over mijn productiemaatschappij. Ui die connecties, uit die contacten met ook andere partijen kunnen ook weer andere gezichtspunten komen. Wat je ook weer kan inspireren en wat je ook weer meeneemt naar je volgende werk of naar je volgende project. Dus het kan ook heel goed naast dat het financiële mogelijkheden kan geven, kan het ook bijdragen aan het ontwikkelijken van je praktijk.

[Robin] Oké, maar stel nou hè, dat we ons verhaal hebben, we weten wie we nodig hebben, we weten wat we kunnen bieden. Hoe gaan we dan vanuit daar verder?

[Alexander] Er wordt ook heel vaak gesproken over het creëren van een financieringsmix. Nou ja, dat zie je ook in de culturele sector. Pak het gemiddelde jaarverslag van de culturele instelling, en kijk naar de dekking, of kijk naar de omzet, ja die bestaat zou uit 4-5 verschillende bronnen.

[Robin] Stapelen, noemt Alexander dat. Stapelen van financiering.

[Alexander] Waar het om gaat is dat je ook al in een redelijk vroeg stadium gaat kijken van welke bronnen zijn voor mij relevant, welke partijen daar achter zijn voor mij relevent. En dat je vervolgens ook bepaald met welke propositie, maar ook in welke volgorde ga ik die partijen benaderen.

[Robin] Zo'n financiering kan een ingewikkelde puzzel zijn, maar die puzzel is op te lossen. Vooral als je niet bang bent om te combineren.

[Alexander] Iemand die een cd'tje van je koopt, die denkt heel anders dan een privaat fondsen. En eigenlijk, als maker en ook als instelling, moet je van al die markten moet je thuis zijn. En dat maakt financieren in de culturele sector best een complexe opgave. Complexer, denk ik wel eens, dan in andere domeinen. En één van mijn stellingen daarbij is wel dat je heel breed moet kijken, eigenlijk naar het volledige palet aan type financiers die er zijn. Dat gaat echt van eigen inkomsten, sponsoring, donaties van een Mecenas, bijdragen van een fonds, subsidies. Soms kan je mogelijk ook dingen met eigen vermogen. Dat kan bankfinanciering zijn, een cultuurlening zijn. En dat kan ook zelfs, dat heet een informal invester zijn, een informele partij, dat zijn dan particulieren die zeggen: Nou, ik geloof heel erg in wat jullie willen gaan doen, daar wil ik wel in gaan investeren. Crowdfunding is natuurlijk ook een heel hedendaagse bron ook van financieren. Nou daar heb ik er denk ik zo al 8, 9 of 10 genoemd.

[Robin] Om het ietsje gemakkelijker te maken, heeft Cultuur en Ondernemen een financieringswijzer die Alexander samen met andere heeft gemaakt. Een goed begin voor de oplossing van jouw financieringspuzzel.

[Rumoer op de achtergrond: verschillende mensen praten door elkaar heen]

[Robin] In de immense balzaal maar werkelijk alle interessante mensen voor onze aanwezig zijn, is het ondertussen best gezellig geworden. We hebben vrienden gemaakt, hebben nieuwe projecten gevonden waar we aan mee willen werken en er is zelfs iemand die heel graag een werk van ons wilt aanschaffen. Dit is het feest van ons leven. Als we dit zo door kunnen zetten, kunnen we hier onze dromen waarmaken, met ons verhaal, met op papier wat we willen hebben, maar vooral samen met de mensen in deze zaal zouden we het zomaar eens kunnen gaan flikken. We zien het ineens voor ons.

Zo kunnen we kunstenaar blijven. We praten, we lachen, we delen, we dansen.

[Rumoer op de achtergrond: verschillende mensen praten door elkaar heen]

[Renée] Wat heb jij nodig om kunstenaar te blijven?

[vrouwelijke stem] Ruimte, ruimte in tijd is voor mij heel belangrijk. Ik heb snel last van financiële stress. Dat vind ik een heel stressvol ding. Dus hoe moet ik weer rondkomen deze maand? Waardoor ik afgelopen half jaar heel veel ben gaan werken. Maar ik werkte vier dagen in de week om goed rond te kunnen komen. Dan had ik ongeveer nog drie dagen in de week over voor mijn muziek. Maar dan heb je nog andere klussen af en toe tussendoor, maar dat werd een heel stressvol en onrustig ding. Nu probeer ik minder te werken, met minder geld, maar dan heb ik wel meer tijd en ruimte voor mijn muziek. Dus iets met tijd en ruimte. Ik zou het liefst gewoon 5 dagen in de week muziek willen maken. Dus dan zoek je naar een vorm waarmee dan geld kan verdienen, en dan hoop je dat het uiteindelijk met je eigen werk kan. Weet ik niet, geef ik antwoord op je vraag? Je vraagt wat er nodig is. Ja, in zo min mogelijk tijd zoveel mogelijk geld verdienen en dan dat er ruimte is voor je, voor het creëren. Dat is moeilijk hoor.

[Robin] Als we de balzaal uitkruipen, begint het al licht te worden. We willen door en tegelijkertijd bekruipt ons een bepaalde angst. We willen wel geld verdienen, maar we willen er ook niet te veel mee bezig zijn. We willen bovenal blijven maken en dus vertrekken we naar het strand.

[Muziek]

[Robin] Naar iemand die de balans lijkt te hebben gevonden tussen geld verdienen en precies doen wat je wil.

[Renée] We ontmoeten Bruno van Elshout bij een smal duingebied vlak voor het Zuiderstrand in Den Haag. Vanaf daar is het 10 minuten lopen naar Bruno's werkplaats. Het strand, de zee, en vooral de horizon; er is hier ruimte, letterlijk. Het Zuiderstrand is het kilometers lange, rustige zusje van het drukke Scheveningen.

[mannelijke stem] Zeehonden zijn een beetje lastig op te sporen, maar er zwemmen ook wel bruinvissen. Die zwemmen in een rechte lijn. Als je die even niet ziet, en je trekt de lijn door, dan weet je waar je [onverstaanbaar door windgeruis].Ohja daar!

[Renée] Oh ja! Bruno is een echte vrije denker. Hij verdient zijn geld letterlijk met naar de horizon kijken. Een mooier voorbeeld van iemand die kunstenaar blijft, kunnen we ons niet voorstellen. En dus zitten we daar op het strand, kijken we naar de horizon en hebben we het over geld. Bruno leerden we kennen toen hij ons en anderen een workshop gaf over kunst maken en het financieren daarvan. Maar wanneer realiseerde Bruno zich dat hij met zijn manier van denken over geld andere kunstenaars kon helpen?

[Zeegeluiden]

[Bruno] Ik was bezig met het maken van het boek 'New Horizons'. Het is een project van 100.000 euro, dat was best wel spannend om voor elkaar te krijgen. En toen, een tijdje nadat dat boek verschenen was en het is gelukt was om die 100.000 euro bij elkaar te brengen, toen kreeg ik een mailtje van Cultuur en Ondernemen waarin ik werd uitgenodigd voor een sessie over hoe je ambitieuze projecten kunt financieren. En toen heb ik ze iets teruggeschreven van: als je daar iets leuks mee wil beleven, dan kun je me beter uitnodigen als spreker.

[Renée] Het is 2012 als Bruno begint aan een ambitieus project. Hij installeert een slimme camera op het dak van een hotel en laat deze ieder uur van de dag, 7 dagen per week, een jaar lang een foto maken van de horizon. En deze 8760 foto's vormen samen zijn boek 'New Horizons', een boek dat hij zonder fonds of subsidie publiceerde. En nu is Bruno weer bezig met een nieuw boek, 'Whatever the Weather'. Voor dit boek bracht hij een jaar lang drie keer per week 8 uur door met iemand op het strand, dit strand. En van elke ontmoeting maakt hij een foto.

[Bruno] Het maken van het boek 'Whatever The Weather' doe ik nu eigenlijk naast alle andere dingen die ik doe. Ik vind dat het in zijn eigen financiën moet voorzien, dus ik ga niet apart omzet genereren om dat boek mee te kunnen financieren, want ik moet toch genoeg omzet genereren. Dus ik weet ook niet wanneer het af is. En als ik zeg het maakt niet uit, dan klinkt het wel heel erg los, maar ik voel me er vrij in de tijd voor te nemen die het boek nodig heeft om te ontstaan, waarvan de financiering een belangrijk onderdeel is. Dus ik ga er minder voor doen dan destijds met 'New Horizons' daar was ik een soort van de hemel en aarde aan het bewegen en aan het schudden van dit, dit moet en zal er komen. En nu denk ik, ja, nou ja, tegen de tijd dat genoeg mensen het willen, dan is het er. Ik ben veel aan het uitvinden. Ik heb daartoe ook het laboratorium voor levenskunst bedacht. De ondertitel is over hoe je kunt doen waar je zin in hebt en dat de wereld daar wel bij vaart. Dus dat ben ik geloof ik aan het uitvinden.

[Renée] Prioriteiten stellen, dat is volgens Bruno het allerbelangrijkste om kunstenaar te blijven. Want we moeten onszelf afvragen: Wat willen we echt? En dat is een goede vraag, een belangrijke vraag. Maar waarom voelt het voor ons, voor kunstenaars, zo vaak alsof deze vraag wordt ondergesneeuwd door iets anders, door geld.Bovenkant formulier

[Bruno] Ik denk dat dat niet alleen voor kunstenaars geld, maar dat veel mensen iets doen waarvan de waarde generieker in geld is uit de drukken. Dus dat veel kunstenaars een grotere afstand tot dat geld ervaren en dat dat er voor zorgt dat het zo hoog op prioriteitenlijstje moet staan. Als je iets hebt en je hebt het nodig nou ja dat komt dan bij mekaar, maar als je iets niet hebt en je hebt wel het gevoel dat je het nodig hebt, hoe verder dat uit elkaar ligt, hoe graag dat je het gaat willen. Dat is niet zo’n gekke logica. Maar om te leven in de wereld waarin we leven is geld belangrijk, maar om te leven, punt, zijn heel veel dingen veel belangrijker dan geld. Maar ja, je kan maar voelen dat dat geld alle deuren opent waarvan jij wilt dat ze open springen. Dan is dat waar je je op richt.

[Renée] Bruno vind geld best belangrijk, maar vind ook dat je het niet als uitgangspunt moet nemen.

[Bruno] Als je begint met: Is het mogelijk? En daarna gaat kijken wat je wil dan heb je jezelf daarvoor al zodanig beperkt, terwijl dat wel een hele gangbare denkvolgorde is en dat heet dan realistisch. Maar als je gelooft dat je scheppend bent, ook als niet kunstenaar, dus dat je dat je de werkelijkheid kunt scheppen dan ga je je niet af hoeven te vragen: Hoe is de situatie nu en hoe wil ik dat die anders is, maar hoe kan ik ervoor zorgen dat die wordt zoals ik wil dat hij is. Dus dan is de vraag: Wat wil ik, hoe kan ik dat organiseren? Dat zijn twee vragen die toewerken naar een praktische actie.

[Renée] En het gaat niet alleen om wat jij wil maar ook om wat de wereld wil.

[Robin] En dat is: Wat wil er door mij ontstaan. En dat is een vraag, denk ik, die niet zo heel gangbaar is. Dat je ervan uitgaat dat de omstandigheden, of het universum, of God, of het veld der mogelijkheden, ook iets verlangt. Zeker aan iets willen vanuit wilskracht, maar ik kan ook voelen dat het ergens de tijd voor is, dat iets vraagt om te ontstaan. Als je dan de dingen, de goede dingen, op het goede moment aan het doen bent, volgens die bedoeling, wat die dan ook is, dan is naar mijn idee een logisch gevolg daarvan dat er heel veel moeiteloosheid ontstaat. Dus in de dingen doen, dan ben je actief dingen aan het doen en dan moet je uitrusten. En in de dingen laten ontstaan, ja, dan hoef je eigenlijk niet zoveel te doen. Als je dat goed doet, kan je waarschijnlijk zelfs tegelijkertijd uitrusten van de dingen die je net hebt gedaan.

[Renée] Ook vanuit deze filosofie financiert Bruno zijn projecten, in fases: De eerste stap is geld om te beginnen, om een start te maken, en dat hoeft niet veel te zijn, als het maar genoeg is om iets te maken, om de volgende kleine stap te zetten. En als hij dan wat heeft gemaakt, dan vindt hij daarmee zijn eerste publiek, mensen die de waarde van het project zien en die willen instappen. Door bijvoorbeeld een boek te kopen dat er nog niet is. En vanuit enthousiasme van dit eerste publiek ontwikkelt hij het project verder en verder en verder, door steeds enthousiasme om te zetten in geld, in een volgende stap, net zo lang tot het hele project gefinancierd is, tot er bijvoorbeeld een boek ligt. Een productie ter waarde van €100.000. Een boek dat van zichzelf weer een nieuw publiek kan aanspreken. Maar ook Bruno weet het soms niet meer, en dan laat hij zijn werk voor hem werken, letterlijk.

[Bruno] Op een gegeven moment wist ik niet meer hoe het verder moest. Ik dacht, ik weet het niet meer. Maar vanuit de gedachte dat ik aan het werk was aan een boek dat wilde ontstaan, ben ik toen met de tussenstand van het boek, een lege dummy met alleen maar witte bladzijden, naar het strand gegaan hier, en ik heb dat boek opengelegd en ik ben ernaast gaan zitten en ik heb zoiets in mijn hoofd gezegd van, nou boek, jij wilde graag komen, vertel mij maar dan wat ik moet doen. Nou, dan kwam geen verhandeling uit dat boek, die als een recept diende voor hoe het dan verder moet, maar het hielp in elk geval alvast om het te ontdoen van een verantwoordelijkheid die ik toch op mijn schouders had genomen via de route van wilskracht. Van 'ik ga dit fiksen’, maar dat was niet iets wat aan mij was om te fixen of wat ik zo graag wilde fiksen dat ik niet zag hoe ik dat eigenlijk het beste kon doen. Dus ik weet ook niet wat de praktische consequenties ervan zijn, maar wel dat het heel prettig was om te doen. En het is gelukt, dus het zal z’n werking gehad hebben.

[Renée] In theorie klinkt dit natuurlijk allemaal fantastisch, maar we hebben toch nog een vraag.

[Robin] En wat verkoop je dan eigenlijk?

[Bruno] Ja het meeste van wat ik verkoop komt voort uit de New Horizons, dus dat zijn ansichtkaartensets, daarvan is het heel fijn dat ze vrij weinig kosten en op veel plekken te koop zijn, dus het houdt de beweging erin. Dan zijn er de boeken, daar heb ik er destijds 2012 van gemaakt. Genummerd, eenmalige oplaag, en die zijn nog steeds te koop. Je kan ook op Bol voor de dubbele prijs een tweedehands exemplaar kopen. Dat is voor mensen die niet weten dat ze er ook nog gewoon nieuw zijn. Niet mijn schuld dat dat zo is trouwens. En afdrukken van de horizon zelf en op zijn kleinst zijn die 50 bij 75 CM en op zijn grootst zijn ze 2 m breed en 1 33 hoog. En die grote daar wordt er maar eentje van gemaakt per Horizon, maar gelukkig zijn er 8.785 horizons dus die kan ik dan één keer in het groot verkopen en drie keer in de kleinere maten.

[Robin] En wat zijn dan de prijzen waar mensen aan moeten denken?

[Bruno] Tussen €1000 voor de kleine en €6000 voor de grote. Op een dag was ik aan het werk in Amersfoort en toen belde de kunstadviseur van Buitenlandse Zaken dat ze van plan waren om de Nederlandse ambassade in Qatar te verplaatsen of ehm er kwam een nieuwe ambassade van Nederland in Qatar. En ze vertelde dat normaal gesproken bij de opening van de Ambassade dat ze verschillende kunstenaars ofwel uit de collectie ofwel met nieuw werk er nog aan toegevoegd daarvoor wilde onderzoeken. Maar dat ze deze keer het idee hadden dat het mooist zou zijn om dat met één kunstenaar te doen en dat ze mij daarvoor in gedachten hadden. Ja dat was erg fijn, dus daar hangen inmiddels 16 horizons in verschillende maten. En die aankoop die kwam in de aanloop naar het project Whatever The Weather, waarvoor ik wist dat ik een jaar lang drie dagen per week op het strand ging lopen onbetaald, dus dat was een gelegen moment. Dus over een moeiteloosheid gesproken en synchronisatie met wat moet ik doen en wat wil er gebeuren. Ik heb dit als erg plezierig ervaren toen.

[Robin] Ja Renée, en wat gaan we nu anders doen?

[Renée] We gaan gewoon beginnen. We gaan beginnen met bellen, we gaan beginnen met toch die foto’s posten, we gaan ons verhaal uittesten en we gaan in de plaats van ons hele grote project te financieren eerst even geld zoeken voor een eerste kleine stap.

Robin] En we gaan proberen ons werk meer serieus te nemen, of niet meer, gewoon serieus te nemen. Zelf gewoon een prijs bepalen, dat is de prijs, ons zelf durven aanbieden.

[Renée] Ja, want we zijn geen kunstenaartje aan het spelen.

[Robin] Dit is ondernemen. Daarbij gaan we ons werk en onze denkwijze zien als waardevol, als iets wat waarde toevoegde waar een ander wat aan heeft.

[Renée] En daar dan op vertrouwen. Oh en niet vergeten er lol in te hebben, want we vinden dit leuk! En we doen het niet alleen.

[Robin] Niet meer ons alleen maar opsluiten in ons atelier of studio of achter die eindeloze word documentjes. Naar buiten.

[Renée] Naar buiten! Laten inspireren en mensen laten helpen.

[Robin] We helpen anderen en we geven..

[Renée] Feestjes!

[Muziek]

[Robin] Dit was een podcast van Cultuur+Ondernemen, gemaakt door nieuw Geluid. Met Robin van Gelder en Renée Kapitein. Met Speciale dank aan Krista Heijster en Alexander Ramselaar en Bruno van den Elshout.

[Renée] Krista, het laatste woord is aan jou.

[Krista] Ondernemerschap heeft ook heel erg met lef te maken, met een soort lef hebben in te durven het te proberen, het uit te proberen, het risico te nemen. En dus ook is te denken: Nou, ik ga gewoon even €1000 meer vragen voor dit schilderij om gewoon te kijken. En ik denk dat heel veel mensen wachten, zoekend zijn in wat zijn eigenlijk de regels hoe het werkt. Alsof iemand anders dat bepaald. Maar dat is niet zo, die moet je echt zelf bepalen.

[Muziek]