Verdieping Hoe kunstenaars samenwerken om hun positie te versterken

Hoe overleven kunstenaars in een kunstwereld die veel van hen vraagt en voor velen niet toegankelijk genoeg is om van te kunnen leven? Er zijn ontzettend veel voorbeelden van hoe kunstenaars dit aanpakken, individueel of in kunstenaarsinitiatieven, in Nederland en daarbuiten. Art is a Guaranty ging op zoek en vond een aantal initiatieven.

Het zijn allemaal voorbeelden waarin mensen hun kunstenaarschap zelfstandig benutten. Zo ben je minder of helemaal niet afhankelijk van de gebaande paden en kun je je eigen bronnen creëren. In elk verhaal komt naar voren dat je als kunstenaar onafhankelijk van de traditionele kunstwereld kunt opereren en initiatief kunt nemen.

Al deze voorbeelden werden besproken tijdens het tweedelig webinar The Asset of Art. Daar spraken ook Amerikaans auteur Jeff Goins (over de mythe van de lijdende kunstenaar) en Vlaams socioloog Delphine Hesters (over de sociaal-economische positie van kunstenaars).

Kunst ruilen

Om te kunnen ontsnappen aan de traditionele galeriewereld richtte beeldend kunstenaar Robin Tarbet (UK) SWAP Editions op: a non-funded, change-economy platform. Zo’n achttien kunstenaars leveren een kunstwerk in, in een oplage. Na een korte expositie in een galerie, krijgt elke deelnemende kunstenaar een complete set retour met alle werken. Het is een manier van netwerken, mensen ontmoeten en het legt bewust de nadruk op de waarde van de kunst binnen de kunstwereld, niet op potentiële geldelijke waarde. De sets en de werken zijn niet te koop. Er is altijd een kleine expositie van de werken, in ruil voor een set multiples. Een deel van de sets gaat naar musea en andere kunstinstellingen.

Kunst om de kunst

De Finse galeriewereld is een andere dan wij in Nederland kennen; in de reguliere Finse galeries betalen de kunstenaars om hun werk te mogen tonen. Producent en curator Anni Fahler (FI) richtte samen met anderen Unknown Cargo op als ‘galerie van het onbekende’, met als achterliggend idee dat de exposerende kunstenaar niet bekend wordt gemaakt. De expo’s hebben geen opening, slecht een closing party, pas dan wordt bekendgemaakt van welke bekende of onbekende kunstenaar het getoonde werk was. Doel is om de hedendaagse kunst uit de reguliere galeries te halen, het daarmee toegankelijker te maken voor bezoekers én voor kunstenaars, en om de bezoeker de mogelijkheid te bieden om zonder verdere referentie naar kunst te kijken. Unknown Cargo wil een podium bieden aan zowel gevestigde kunstenaars om zichzelf ‘opnieuw uit te vinden’ als aan beginnende kunstenaars om hen zichtbaarheid en mogelijkheden te geven. Het wil hedendaagse kunst aan een nieuw publiek laten zien en last but not least wil het de Finse kunstwereld een beetje opschudden.

Ruimte ruilen

Mediakunstenaar en filmregisseur Timo Wright (FI) presenteert Artist Residency Swap (ARS), een online platform en community, waar kunstenaars zowel hun werk- als woonruimte kunnen ruilen. Residencies zijn vaak belangrijke ervaringen in het leven en de carrière van een beeldend kunstenaar, maar soms moeilijk te realiseren. Het gratis toegankelijke ARS is opgericht om artist-in-residencies toegankelijker te maken, ongeacht leeftijd, gender, sociaaleconomische of artistieke positie. Momenteel heeft de website zo’n 1.500 deelnemers verspreid over de hele wereld. In de toekomst moet ARS ook een plek worden waar deelnemers ideeën en ervaringen uitwisselen en netwerken kunnen vormen.

Art-driven innovation

Rodolfo Groenewoud van Vliet (NL) is zakelijk directeur van In4Art, een organisatie die werkt op het snijvlak van kunst, wetenschap en technologie en kunst ziet als een competitive advantage. Groenewoud van Vliet ziet kunst en kunstenaars niet als bijproduct of medewerkers, maar stelt hun eigen proces voorop. De maker en diens werk zijn leidend in plaats van ondergeschikt.

Voor In4Art is het artistieke experiment erg belangrijk, het is een waarde die volgens In4Art het meest over het hoofd wordt gezien en het meest wordt ondergewaardeerd. Hun doel is de impact van kunst op de samenleving en economie te vergroten door middel van Art-driven Innovation. Kunst biedt vaak een verrassend en nieuw perspectief op complexe vraagstukken. In4Art is altijd op zoek naar perspectieven die over het hoofd worden gezien: kunstenaars spelen daarbij een belangrijke rol in langlopende internationale, multidisciplinaire, wetenschappelijke en technologische projecten. Er zijn meer organisaties die op deze manier werken, zoals Better Factory, Media Future en S.T.ARTS.

Meer weten over de sociaal-economische positie van kunstenaars? De Vlaamse socioloog Delhpine Hesters deed er uitgebreid onderzoek naar

Amerikaans auteur Jeff Goins prikt de mythe van de 'starving artist' door en geeft je handvatten om dat ook zelf te doen

Over The Asset of Art

Hoe houd je je als mid career kunstenaar staande in een nieuwe wereld? Hoe verover en behoud je je positie in een landschap dat nieuwe mogelijkheden biedt en tegelijk vraagt om andere vaardigheden? Die vragen stonden centraal in het tweedelig webinar The Asset of Art. Dat werd op 19 november en 10 december 2020 georganiseerd door Art is a Guaranty, de organisatie van Annick Vroom, in samenwerking met Cultuur+Ondernemen, het Amsterdams Fonds voor de Kunst, CBK Rotterdam en ING, met medewerking van Stroom Den Haag.