Een mecenas, zoals Joop van den Ende, mag zelf bedenken aan wie hij geeft. Maar lopen deze geldstromen via een fonds met een ANBI-status, dan gelden er strenge regels.
Veel familiefondsen, zoals de VandenEnde Foundation, hebben de ANBI-status. Als Algemeen Nut Beogende Instelling heb je een aantal fiscale voordelen. Zo mogen donateurs van een ANBI hun giften aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting. Ook betaalt een ANBI geen erfbelasting of schenkbelasting voor erfenissen en schenkingen die de instelling gebruikt voor het algemeen belang. Deze status gaat echter wel gepaard met enkele voorwaarden.
Stichtingen met de ANBI-status moeten van de Belastingdienst onafhankelijk opereren van haar donateurs en begunstigden. Donateurs mogen daarmee niet over het vermogen van de stichting beschikken alsof het nog hun eigen vermogen is. Dit zogenaamde ‘beschikkingsmachtcriterium’ vraagt dat er een onafhankelijk bestuur moet zijn binnen de stichting.
De vereiste onafhankelijkheid van de samenstelling van het stichtingsbestuur is met de familieleden en mensen uit het eigen netwerk van Joop van den Ende niet heel sterk en overtuigend geregeld.
Waarschijnlijk is de VandenEnde Foundation niet de enige stichting waar gebruik gemaakt wordt van de privileges van de ANBI-stichting zonder dat voldaan wordt aan de principes voor goed bestuur en toezicht.
Het radioprogramma Argos laat Joop van den Ende en Jo Houben (directeur bestuurder van Cultuur+Ondernemen) aan het woord over de situatie waar de VandenEnde Foundation zich in bevindt. Je kan het item hier terugluisteren.
Cultuur+Ondernemen ontwikkelde de Governance Code Cultuur met richtlijnen voor goed bestuur en toezicht, transparante verantwoording en risicomanagement. Hoewel de VandenEnde Foundation niet gebonden is aan de Governance Code Cultuur biedt de code wel een goed kader om deze casus te analyseren. In de principes van good governance is ondermeer vastgelegd dat een bestuur of raad van toezicht onafhankelijk moet opereren.
Succesvolle ondernemers zetten hun succesvolle gedrag graag voort. Ook als ze op enig moment te besluiten mecenas te worden. Echter, als ze vervolgens ook besluiten daarbij gebruik te maken van de ANBI status en faciliteiten brengt dat een aantal beperkingen met zich mee waar zij zich wel degelijk aan te houden hebben. - Jo Houben
De Governance Code Cultuur is een instrument voor goed bestuur en toezicht in de cultuursector. De Code omvat het gehele besturingsproces: beleid, uitvoering, toezicht en verantwoording. De negen principes van de Code vinden hun vertaling in praktijkaanbevelingen.