Training E-learning Governance Code Cultuur
Wil je je rol als toezichthouder of bestuurder goed invullen en werken aan goed bestuur en toezicht in jouw organisatie? In deze e-learning maak je in je eigen tempo kennis met de Governance Code Cultuur.
De code bestaat uit acht principes voor goed bestuur en toezicht in de culturele en creatieve sector. In deze e-learning word je per principe meegenomen in wat het betekent en hoe je het in de praktijk kunt toepassen.
Wat kun je verwachten?
Aanmelden
De e-learning staat op het platform van Learning Stone. Nadat je een account hebt aangemaakt krijg je direct toegang tot de e-learning. Aanmelden is gratis.
Je hebt drie maanden toegang vanaf je eerste inlogmoment. Daarna wordt je account gearchiveerd. Wil je later opnieuw beginnen, dan kan dat via dezelfde link, maar je voortgang is dan niet bewaard.
Opbouw
De e-learning is opgebouwd volgens de acht principes van de Governance Code Cultuur. Ieder principe wordt aan de hand van een aantal vaste elementen uitgediept:
- Een uitlegvideo over het principe en de bijbehorende aanbevelingen.
- Een korte kennistest om je begrip te toetsen.
- Een verdiepende tekst met extra uitleg en doorverwijzingen naar ons eigen kennisplatform voor meer informatie.
- Een praktijkvideo waarin een organisatie toelicht hoe zij die principe in het veld toepassen.
- Reflectievragen om toe te passen op je eigen situatie. Jouw antwoorden kun je mailen naar jezelf als persoonlijk logboek.
De e-learning duurt ongeveer 6 uur, afhankelijk van hoeveel tijd je besteedt aan de reflectievragen. Na afloop ontvang je een certificaat van deelname.
Beelddescriptie
De afbeelding toont een overzicht van de eerste drie principes uit de Governance Code Cultuur in een visueel opgemaakte lijst. Elk principe staat in een apart gekleurd vlak, met een bijbehorend genummerd icoon en een korte toelichting.
Principe 1 (rood vlak):
- Titel: Principe 1
- Afbeelding: Een rood vlak met het cijfer “1” en de tekst:
“Realiseren maatschappelijke doelstelling” - Toelichting:
De organisatie realiseert haar maatschappelijke doelstelling door culturele waarde te creëren, over te dragen en/of te bewaren.
Principe 2 (turquoise vlak):
- Titel: Principe 2
- Afbeelding: Een turquoise vlak met het cijfer “2” en de tekst:
“Uitleggen en verantwoorden gebruik code” - Toelichting:
De organisatie past de principes van de Governance Code Cultuur toe en licht toe hoe zij dat heeft gedaan (pas toe en leg uit). De organisatie volgt de aanbevelingen op en wijkt daar alleen gemotiveerd van af (pas toe of leg uit).
Principe 3 (groen vlak):
- Titel: Principe 3
- Afbeelding: Een groen vlak met het cijfer “3” en de tekst:
“Onafhankelijk, integer en transparant” - Toelichting:
Bestuurders en toezichthouders zijn onafhankelijk en handelen integer. Zij zijn alert op belangenverstrengeling, vermijden ongewenste belangenverstrengeling en gaan op een transparante en zorgvuldige wijze om met tegenstrijdige belangen.
Alle drie de vlakken bevatten onderaan een knop met het woord “Open”, die dient om verdere informatie uit te klappen.
Voorproefje
Uitleg video
In de uitleg video's neemt presentator Jörgen Tjon a Fong ons mee langs de acht principes van de Governance Code Cultuur. Deze video gaat over principe 1: De organisatie realiseert haar maatschappelijke doelstelling door culturele waarde te creëren, over te dragen en/of te bewaren.
Transcipt van uitleg video
Het eerste principe van de Governance Code Cultuur raakt aan de missie van culturele organisaties en dat is de reden voor hun bestaan. Namelijk: het realiseren van maatschappelijke doelstellingen door culturele waarde te creëren, over te dragen en te bewaren. Dat vraagt in de praktijk om zorgvuldige keuzes en een duidelijke focus.
Ik geef een voorbeeld. Stel: je bent de directeur-bestuurder van een theaterzaal en je hebt de opdracht gekregen om meer eigen inkomsten te genereren. Dus, je verhuurt je theater overdag aan de organisatoren van congressen en evenementen. Dit gaat zo goed dat je er al snel meer dan 50 procent van je tijd mee bezig bent. Wanneer het zoveel tijd van de directeur-bestuurder kost, kun je op dat moment wel de vraag stellen: Ben je een theaterzaal die ook wel eens verhuurt aan congressen? Of ben je dan een congrescentrum geworden dat af en toe mooie theatervoorstellingen programmeert?
Het antwoord op deze vraag staat niet bij voorbaat vast, maar het is een voorbeeld van een situatie waarbij het relevant is om de vraag te stellen of je maatschappelijke en culturele doelstellingen nog voldoende centraal staan en om daarover in gesprek te gaan met elkaar. Daarnaast gaat het er niet alleen om dat jouw organisatie haar missie waarmaakt, maar dit ook gebeurt op een duurzame, integere en verantwoorde manier.
En dat betekent aandacht voor de artistieke kwaliteit, de bedrijfsvoering en de maatschappelijke impact van wat je doet. Ook is het van belang dat je als organisatie oog hebt voor je omgeving. Een diverse kring van stakeholders of belanghebbenden, van makers en medewerkers, tot publiek en financiers, brengt verschillende perspectieven en belangen met zich mee. Het is de taak van de directeur-bestuurder en toezichthouders om deze zorgvuldig tegen elkaar af te wegen en daarbij altijd de missie van de organisatie centraal te stellen.
Stel: dat bij het voorbeeld waar we het net over hadden, die theaterzaal, dat daar de belangrijkste financier de gemeente is en er daarnaast een trouwe en actieve donateursgroep is, dan is het verstandig om hen beide mee te nemen in de beslissing over de koers van de organisatie. Ook transparantie is essentieel bij goed bestuur en toezicht.
Door open te communiceren over hoe je je keuzes maakt en hoe je je missie realiseert, bouw je vertrouwen op.
Kortom: principe 1 draait om het realiseren van je maatschappelijke doelstellingen en daarmee biedt het een kader voor jouw strategie, beleid en uitvoering.
Kennisvragen
Na iedere uitleg video krijg je een aantal korte kennisvragen. Bij deze vragen krijg je direct feedback of het antwoord klopt of niet. Dit zijn de vragen bij principe 8: De raad van toezicht is verantwoordelijk voor zijn samenstelling en waarborgt daarbij deskundigheid, diversiteit en onafhankelijkheid.
Beelddescriptie bij kennisvragen
De afbeelding toont een quiz met drie meerkeuzevragen over de Governance Code Cultuur, gericht op de samenstelling en werkwijze van de raad van toezicht.
Eerste vraag:
"Aan welke drie criteria of waarden moet de samenstelling van de raad van toezicht in ieder geval voldoen?"
Er zijn drie antwoordopties:
- Deskundigheid, diversiteit en onafhankelijkheid – Deze is geselecteerd (aangevinkt met een blauw bolletje) en gemarkeerd als correct met een groen vinkje. Onder deze optie staat in groene tekst:
"Dit zijn inderdaad de drie criteria die volgens de code van belang zijn." - Leeftijd, achtergrond en netwerk
- Anciënniteit, autoriteit en expertise
Tweede vraag:
"Wat is de maximale zittingstermijn voor toezichthouders volgens de code?"
Drie antwoordopties, waarvan er geen is geselecteerd:
- Er is geen maximum zolang de toezichthouder goed functioneert
- Tweemaal vier jaar
- Eenmaal vier jaar
Derde vraag:
"Hoe worden nieuwe toezichthouders geworven?"
Ook hier zijn drie antwoordopties, geen is geselecteerd:
- De directeur-bestuurder draagt kandidaten voor
- Op basis van profielschetsen en via een transparante procedure met openbare werving
- Via het persoonlijke netwerk van zittende toezichthouders
Verdieping
Bij ieder principe geven we ook meer tekst en uitleg met verdere verwijzingen naar de kennisbank van Cultuur+Ondernemen. Hieronder zie je hoe dat er uit ziet voor principe 5: Het bestuur is verantwoordelijk voor de algemene en dagelijkse leiding, het functioneren en de resultaten van de organisatie.
Beelddescriptie bij verdieping
De afbeelding toont de e-learningpagina over Principe 5 uit de Governance Code Cultuur. De achtergrond is licht, met een groene balk bovenaan met de titel:
“Principe 5”
Onder de titel staat een groen icoon met een tekstballon en het woord “Toelichting”. De rest van de pagina is verdeeld in twee tekstkolommen.
Linkerkolom:
De linkerkolom bevat een algemene toelichting op principe 5, dat gaat over de rol en verantwoordelijkheden van de directeur-bestuurder binnen een culturele organisatie. Er wordt uitgelegd dat deze functie veelzijdig is en verantwoordelijk voor zowel de dagelijkse leiding als de strategische koers.
Vervolgens wordt in vet de vraag gesteld:
"Wat zijn de belangrijkste verantwoordelijkheden?"
Er volgt een lijst met zeven punten:
- Strategische koers bepalen – ontwikkelen van visie en strategie.
- Beleidsontwikkeling en -uitvoering – beleid opstellen en implementeren.
- Financieel beheer – gezonde huishouding, begroting, jaarrekening, risico.
- Personeelsbeleid – goed werkklimaat en passend arbeidsvoorwaardenbeleid.
- Stakeholdermanagement – onderhouden van relaties.
- Artistieke ontwikkeling – bewaken van kwaliteit en integriteit.
- Juridische en ethische compliance – voldoen aan wet- en regelgeving.
Tot slot staat er dat in het bestuurs-directiemodel sommige taken door het bestuur gemandateerd kunnen worden aan de directeur.
Rechterkolom:
Deze kolom is onderverdeeld in vier blokken met tussenkopjes:
- Zelfreflectie en professionele ontwikkeling:
De directeur-bestuurder moet zich blijven ontwikkelen, feedback vragen, trainingen volgen en kritisch reflecteren. De Raad van Toezicht ondersteunt dit. - Duurzame visie:
Goed bestuur in de culturele sector vraagt om het verbinden van artistieke, zakelijke en maatschappelijke waarden in een duurzame visie. - Bestuur-directiemodel:
Bij dit model ligt de eindverantwoordelijkheid bij het bestuur, dat taken aan de directeur mandateert. Goede rolverdeling is hierbij belangrijk.
Onderaan:
Er staat in kleine letters een lichtgrijze tekstbalk met een linktekst:
“Meer informatie op onze website”, met uitleg dat principe 5 uitgebreider wordt toegelicht in de versie van de Governance Code Cultuur voor het bestuur-directiemodel. Ook worden handreikingen over rolverdeling en reglementen genoemd.
In-het-veld video
In de in-het-veld video's gaan we voor ieder principe langs bij een culturele of creatieve organisatie om te horen hoe zij dat principe in de praktijk toepassen. Voor principe 2 zijn we langs gegaan bij Marjan Ruiter, sinds 2009 directeur-bestuurder bij het Zeeuws Museum. Ze vindt de Governance Code Cultuur heel belangrijk voor het goed functioneren van een stichting. Daarom reflecteert ze jaarlijks uitgebreid op de implementatie van de code in hun jaarverslag. In deze in-het-veld video bij principe 2 legt ze uit waarom ze het zo belangrijk vindt en geeft ze tips voor grote en kleine organisaties.
Principe 2 luidt: De organisatie past de principes van de Governance Code Cultuur toe en licht toe hoe zij dat heeft gedaan (pas toe én leg uit). De organisatie volgt de aanbevelingen op en wijkt daar alleen gemotiveerd van af (pas toe óf leg uit).
Transcript in-het-veld video
Ik ben Marjan Ruiter, ik ben directeur-bestuurder van het Zeeuws Museum. Dat ben ik sinds 2009. Het Zeeuws Museum is een plek waar wij proberen om mensen Zeeland steeds vanuit een ander perspectief te laten zien. En dat zie je in het museum terug. In onze tentoonstellingen, waar de streekdracht een belangrijke rol speelt, dat zijn onze modezalen. Alleen al de formulering waarbij we streekdracht plaatsen in de context van mode, geeft wel aan hoe wij daarnaar kijken. Maar ook actuele onderwerpen. Een tentoonstelling over slavernij bijvoorbeeld. Dat zijn onderwerpen die bij ons de revue passeren. Omdat die én belangrijk zijn voor ons verleden, maar ook voor het nu en ook voor de toekomst. En dat je als bezoeker naar buiten gaat en dat je je dan realiseert dat Zeeland echt héél veel meer is dan zon, strand, zee en lekker eten.
De Governance Code Cultuur is voor mij en voor ons heel erg belangrijk, eigenlijk vanuit principiële overwegingen. Wij hebben een maatschappelijke functie. Wij worden betaald met publiek geld. En dat betekent dat ik vind dat je daar extreem transparant over moet zijn. Wij betalen met z'n allen belasting en van die belasting wordt een groot deel van het werk wat wij doen betaald. Dat betekent dat je ook naar de maatschappij toe rekenschap moet geven van wat je met dat geld, met de tijd, met die middelen en met onze collectie, wat je daarmee doet.
De Governance Code Cultuur kan je heel makkelijk maken tot iets wat op papier staat. Een papieren dingetje... check, check, check, check, klaar. Terwijl ik denk dat als je een stap verder gaat en dat je echt kijkt wat er staat, dat je dan ook in je dagelijks werk er plezier van kunt hebben. Die acht principes, die geven je een handvat om je werk, denk ik, een goede invulling te geven. Het is een gereedschapskist, meer dan alleen maar een checklistje. En dat betekent dat 'ie bij ons ook op heel veel plekken terugkomt. Dus je ziet het op onze website, je ziet het in onze jaarrekening, in ons jaarverslag. Maar ook de informatie die we delen op de website: een beleidsplan, reglementen met de raad van toezicht en directie, statuten, jaarverslagen en jaarrekeningen van jaren her. Die transparantie kan je dus op heel veel plaatsen eigenlijk terug laten komen. Een voorbeeld van transparantie op financieel gebied, is onze jaarrekening. Onze jaarrekening gaat heel erg in detail. Welke geldstromen we hebben, hoe we die besteden. Waar ook vaak deelbudgetten goed te traceren zijn. Dus dat detailniveau, daar gaan we vrij ver in. En daarvan kan je zeggen van: Nou ja, dat is bedrijfsinformatie, dat hoeft niet. Terwijl wij het andersom aanvliegen. Pas als het over echt vertrouwelijke informatie gaat, waar het gaat over mensen bijvoorbeeld, of over zaken als veiligheid. Dan zijn we gereserveerd en voor de rest delen we eigenlijk alles. Als jij aan ons vraagt hoe wij dat doen, hoe wij een begroting opzetten, of hoe wij de verantwoording doen. Dat delen we gewoon met wie daar om vraagt.
In Zeeland zijn wij één van de weinige musea die echt structureel gefinancierd worden door de provincie. En dat betekent dat wij vinden dat we dus daar ook een soort meerwaarde moeten hebben voor de andere musea in Zeeland. En Zeeland heeft de grootste museumdichtheid van Nederland. En dat betekent dat wij zowel, persoonlijk ben ik vaak adviseur voor allerlei musea, maar ook mijn andere collega's, en dat kan over elk gebied gaan, hebben wij een adviseursrol. We merken dat er nu steeds meer musea komen die, hetzij geld krijgen van de provincie of van een gemeente, of geld willen aanvragen bij bijvoorbeeld Mondriaan Fonds of andere grote partijen, en dan wordt er van je gevraagd om dat uit te leggen hoe jij de code toepast. Dus ik heb afgelopen jaar voor het eerst een training gegeven waar musea op konden inschrijven. En waar we gewoon letterlijk de hele code bij langs zijn gelopen van oké, wat wordt er dan van je verwacht? Wat bedoelen ze daarmee en wat heb je zelf al? Ik merk dat ze ook best wel vaak vragen krijgen van hey, waarom hebben jullie nog een bestuur en geen raad van toezicht-model? Nou, door dus die code helemaal langs te lopen, kan je daar ook een gefundeerd antwoord op geven. En dus ook aan een stakeholder uitleggen: 'Nou, wij kiezen nog steeds voor een bestuursmodel' of 'wij hebben besloten om wel naar een raad van toezicht-model te gaan, want...'. Dan is die code juist heel behulpzaam omdat je dan een afweging kunt maken wat het beste bij jou past als organisatie.
Wat ik dan weer jammer vind is dat veel organisaties zeggen: 'Ja, wij vinden het moeilijk en we willen het toepassen', maar dat er dan weinig organisaties ook echt de stap zetten om zich daarin te verdiepen. En tegelijkertijd begrijp ik dat ook weer. Want er zijn zoveel dingen die je moet doen. En zeker als je een kleine organisatie hebt, dan voelt dit al heel snel als iets groots wat erbij zit. Dus de drempel is heel groot. Dus wat dat betreft hoop ik ook echt dat jullie e-learning cursus die drempel gaat verlagen voor mensen.
Mijn belangrijkste tip is eigenlijk tweeledig. Eén: beschouw het echt niet als iets extra's, maar beschouw het als een gereedschapskist waar je profijt van kan hebben en waar je plezier van kan hebben in je werk, in de manier waarop je dingen organiseert. En de andere tip is toch echt: pak het gewoon heel simplistisch aan. Schrijf gewoon uit: wat vragen ze, wat doe ik al? Dan zul je echt zien, je hebt gewoon 80 procent van wat je moet doen, heb je al op papier staan of doe je al in de praktijk, maar heb je nog niet opgeschreven. Dus doe het gewoon.
Reflectievragen
Ieder principe sluit af met een aantal reflectievragen die je kunt meenemen naar jouw eigen organisatie. Dit zijn vragen zoals:
- Hoe zorgt jouw organisatie dat de artistieke integriteit gewaarborgd blijft bij samenwerkingen met financiers? (principe 1)
- Hoe is de informatiestroom tussen bestuur en raad van toezicht georganiseerd? Is deze vastgelegd in een reglement? (principe 4)
- Hoe vervult jullie raad van toezicht ieder van de vier rollen? (principe 7)
Contact
Heb je vragen of loop je ergens vast? Mail ons gerust via elearning@cultuur-ondernemen.nl
-
Stuur een e-mail naar Fleur Kronenberg fleur@cultuur-ondernemen.nl -
Bekijk de LinkedIn pagina van Fleur Kronenberg
Mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap