Interview Interview met René Reijtenbagh en Peter van Meersbergen - Private Investeerders

Een deugdelijk businessplan en solide zakelijke basis, dat zijn basisvereisten waar een culturele organisatie in ieder geval aan moeten voldoen om een particuliere investeerder over de brug te trekken. Peter van Meersbergen van Investormatch is daar behoorlijk stellig over. 'Het moet voor een investeerder interessant zijn om zijn lening met rente terug te krijgen of winst te maken op zijn aandeel in een bepaalde organisatie.'

Gemiddeld hebben ze volgens Van Meersbergen 25 duizend euro ter beschikking, hoewel het zwaartepunt ligt op 1 tot 2 ton. Investormatch heeft de beschikking over een databank van ongeveer 600 potentiële investeerders die via een zoekprofiel in contact worden gebracht met bedrijven of instellingen.

Saved by an angel, stond er in de New York Times. De bedoeling is niet zozeer het wegwerken van schulden als wel de kans geven door te groeien. We zijn toekomstgericht. Het is een alternatief voor banken die leningen verstrekken.’ Reddende engelen, maar tot op zekere hoogte: de investering moet wel rendement opleveren en de exit (het rendement dat een inversteerder hoopt terug te krijgen) mag aanzienlijk zijn. Voor niets gaat de zon op, maar zo werkt het niet in de markt. Bij de BAN zijn juristen aangesloten, accelorators, accountants, financiële deskundigen met een gemeenschappelijk doel: een aandeel in een bedrijf verwerven waardoor men mede-eigenaar wordt met een minderheidsbelang.

Investormatch bemiddelt tussen alle sectoren, waarbij - dat moet gezegd - de cultuursector tot op heden een bescheiden rol speelt. De werkelijkheid is nu eenmaal dat het in de kunstwereld vaker gaat om giften/donaties, sponsoring en natuurlijk subsidies dan om leningen of aandelen. Van Meersbergen: 'Bedrijven moeten een lening kunnen terugbetalen en veel projecten in de cultuurwereld zijn daarvoor niet geschikt.'

Culturele organisaties zouden kunnen kiezen tussen een crowdfundingpitch en een participatiepitch, maar de eerste mogelijkheid is volgens Investormatch niet of nauwelijks aan de orde omdat het in de vorm van een lening is. Bij een participatiepitch neemt een investeerder een aandeel. Investormatch doet niets anders dan bemiddelen, het koppelen van een potentieel gezonde culturele onderneming aan een investeerder.

Toch is het mogelijk! Met enig succes deed het platform Gallerease, waar uiteenlopende kunstgalleries bij zijn aangesloten, een beroep op een investering in de vorm van aandelen. Online kan er kunst worden aangeboden en dus ook worden verkocht. Het platform heeft een commercieel oogmerk. Van Meersbergen erkent dat de commerciele haalbaarheid een belangrijke troef is voor succes. 'Moeilijke kunst of kunst met een provocerende werking mikt op een kleine doelgroep en zal daarom een niche blijven. Het moet wel wat opleveren voor een investeerder.' Gallereas is aan het groeien, maar een succesvolle exit wordt pas over 5 jaar verwacht.

Investormatch geeft geen investeringsadvies. De beslissing wordt door de vermogende particulier zelf genomen. Gewoonlijk leidt dat dan tot een minderheidsbelang die een investeerder neemt, die kan oplopen tot 10 tot 30 procent. Het spreekt voor zich dat de cultuursector zich tegenwoordig sneller op de particuliere markt beweegt sinds de overheid - zowel rijk als gemeenten - fors hebben bezuinigd. Tot dusver maakten vooral donaties de dienst uit - wat dan zichtbaar werd met een naamplaatje op een theaterstoel of de naamvermelding van een zaal in een museum. Bij Investormatch werkt het anders. Daar zal een theatergroep bij wijze van voorbeeld een concreet plan moeten overhandigen gecombineerd met een begroting zodat een investeerder geinteresseerd kan raken. Het is in de praktijk niet zo eenvoudig: het vraagt veel van een culturele organisatie om zo'n prospectum te maken. Vaak zal daar begeleiding bij nodig zijn. Investormatch wist in het verleden partijen te koppelen aan de modesector; dan waren het niet de noodlijdende couturiers die geholpen werden, maar modeketens en producenten van maatpakken.

Welke tips heeft Van Meersbergen desondanks voor de creatieve sector? Een commerciele gerichtheid is een belangrijke voorwaarde zodat de investeerder ook weet dat afbetaling van een lening in het vizier ligt. Dat is het succes gebleken van Gallerease. De cultuursector heeft als voordeel dat ze over een goed imago beschikt, men draagt het een warm hart toe, en veelal hebben de ondernemers die nu investeren, ook ervaring met die sector. De liefde moet van twee kanten komen. Anders is sponsoring voor beide partijen wellicht een aantrekkelijker alternatief.

De cultuursector is, zo erkent Reijtenbagh, geen makkelijke, omdat daarvan de kern het menselijk talent is. Dat is persoonsgebonden en hoogst uniek. 'Bij een octrooi weet je dat vijftig procent een navenant rendement kan opleveren. In de kunst is het talent gekoppeld aan een brein, een vorm van creativiteit, wat voor een investeerder een zeker risico met zich meebrengt. In de kunst is een bepaald initiatief niet altijd opschaalbaar, dat wil zeggen dat je een oplage en de expansie kunt verhogen. Dit komt omdat het gekoppeld is aan een individu. Met concepten als Gallerease is het wel mogelijk.

Een aantal jaren geleden verkende de BAN de potentie van de Modebiënnale en de designwereld. Reijtenbagh was onder de indruk van het talent. 'Het probleem is dat creatieve geesten zakelijk gezien minder ontwikkeld zijn. Dat zie je ook bij technici. En juist die zakelijkheid creëert massa. Zo ontstaat er succes in de markt.' Dat wil niet zeggen dat de creatieve sector nu in zak en as moet zijn. Er is beslist sympathie voor cultuur, overziet Reijtenbagh zoals een lid van BAN dat actief is als fondsenwerver voor het Koninklijk Concertgebouworkest en een ander die zich inzet voor museum Kröller-Müller. 'Een mecenas-rol kan natuurlijk ook.' En hij wijst op zakelijk initiatieven die effect hebben gehad, zoals Joop Caldenborgh met zijn museum Voorlinden.

Kijk goed of een project past bij de financiering die je voor ogen hebt. Neem begeleiding in de arm. De tips die Reijtenbagh heeft voor de kunst, komen overeen met die van Van Meersbergen. 'Probeer je doelgroep wat extra's te bieden, wees betrokken, besteed tijd aan fundraisingsparty's. En tenslotte moet je gewoon geluk hebben, er moet een klik zijn.'

Artikelen uit de reeks Private Investeerders

• Interview met Lex van Teeffelen, lector Financiële en Economische Advisering aan de Hogeschool Utrecht
• Interview met oprichter Frederick Gentis en één van de investeerders van Gallerease

Cultuur+Ondernemen draagt bij aan een gezond Financieel Ecosysteem Cultuur. In de aankomende periode besteden we meer aandacht aan verschillende personen uit dit ecosysteem. In het ecosyteem staat de verbinding tussen kennisdeling, netwerken en financieringsmogelijkheden centraal.