Verdieping Auteursrecht en social media

In het gratis spreekuur van Dohmen advocaten komen regelmatig vragen van ondernemers voorbij over het online gebruiken van afbeeldingen. Social media spelen daarbij een grote rol. Als ondernemer wil je natuurlijk dat dit ook op juridisch gebied vlekkeloos verloopt. Hieronder staat wat basisinfo zodat je als social mediagebruiker beter weet waar je aan toe bent.

Auteursrecht?

Auteursrecht ontstaat op het moment dat iemand een origineel werk maakt waarin duidelijk het persoonlijk stempel van die maker is te herkennen. ‘Origineel’, of ‘oorspronkelijk’ houdt, kort gezegd, in dat de vorm niet ontleend mag zijn aan die van een ander werk. ‘Persoonlijk stempel van de maker’ betekent dat er sprake moet zijn van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes. Auteursrecht ontstaat vanzelf – je hoeft dus niet overal een copyright-teken bij te zetten en er bestaat ook geen plek waar je auteursrecht aanvraagt. Dat wil niet zeggen dat iedereen ervan op de hoogte is dat op een bepaald werk auteursrecht rust en heel veel personen trekken zich er zelfs niks van aan (ik noem een Pirate Bay). Er wordt online op grote schaal auteursrechtinbreuk gepleegd – waarbij andermans werk zonder toestemming gebruikt wordt. Hoe zit dat eigenlijk met social media, waar immers naar hartenlust van alles gelinkt en gedeeld wordt?

Auteursrecht ontstaat vanzelf – je hoeft dus niet overal een copyright-teken bij te zetten en er bestaat ook geen plek waar je auteursrecht aanvraagt.

Is mijn bericht ook echt van mij?

Ben je de maker van de inhoud van het bericht (van een prachtige foto tot een originele oneliner)? Dan hebben de meeste social-mediawebsites het zo in hun voorwaarden geregeld dat jij ook de maker bent en blijft van dat werk. Het auteursrecht blijft bij jou. Maar wat vaak wel het geval is, is dat er in die algemene voorwaarden staat dat gebruikers van de betreffende site een licentie (gebruiksrecht) aan de ‘eigenaar’ van die site geven op alles wat ze plaatsen. Dit kan behoorlijk vèrgaande gevolgen hebben. Zie bijvoorbeeld de algemene voorwaarden van Facebook. Daar staat onder het kopje “Inhoud en informatie delen” het volgende:

“Voor inhoud waarvoor intellectuele-eigendomsrechten gelden, zoals foto's en video's (IE-inhoud), geef je ons specifiek de volgende toestemming met inachtneming van je privacy- en toepassingsinstellingen: je verleent ons een niet-exclusieve, overdraagbare, sublicentieerbare, royaltyvrije en wereldwijde licentie voor het gebruik van IE-inhoud die je op of in verband met Facebook plaatst (IE-licentie). Deze IE-licentie eindigt wanneer je jouw IE-inhoud of je account verwijdert, tenzij je jouw inhoud hebt gedeeld met anderen en zij de inhoud niet hebben verwijderd.”

Als je dus een afbeelding van je laatste schilderij online plaatst, geef je Facebook een gratis, niet-exclusieve licentie om jouw werk te gebruiken. Maar dat is nog niet alles; deze licentie kan Facebook overdragen aan anderen. En de laatste zin laat weten dat als je werk door anderen is gedeeld, Facebook licentiehouder blijft, ook al haal je zelf je werk offline. Het werk blijft dan immers op andere accounts gewoon voortbestaan. Toch iets om even bij stil te staan!

Hoe zit het met delen?

Met delen bedoelen we in deze alinea downloaden en uploaden; mag dat eigenlijk met alles wat je op internet tegenkomt? Kom je een ontzettend leuke foto tegen op internet en wil je die graag delen met mensen online, zorg dan eerst dat je weet of er auteursrecht op de afbeelding zit en zo ja, of je van de rechthebbende toestemming hebt om de afbeelding te delen. In feite werkt dat hetzelfde als in andere omstandigheden. De meeste sites maken het je makkelijk door verschillende buttons voor social media aan te bieden waarmee je artikelen of kunstwerken direct op de betreffende sites kunt delen.

Andersom mag social-mediacontent – althans volgens de gebruiksvoorwaarden van de meeste social media - weliswaar binnen dat medium gedeeld worden, maar je mag het niet zomaar van de betreffende website afplukken en ergens anders plaatsen. Theoretisch kun je echter ook een probleem hebben als je binnen hetzelfde medium iets van een andere user downloadt en weer uploadt: die andere user kan immers het auteursrecht geschonden hebben door de foto lukraak ergens vandaan te plukken zonder te checken. De algemene voorwaarden van een social medium beschermen je daar niet tegen.

En hyperlinken/embedden?

Hyperlinken of embedden (wat juridisch hetzelfde is) mag in beginsel gewoon gedaan worden. Dit wordt in beginsel niet gezien als het delen van een werk, maar als een doorverwijzing. Je plaatst niet het werk zelf, maar als jouw lezer op de link klikt, komt hij of zij alsnog bij het betreffende werk uit. Zorg wel dat je weet dat die content er ook rechtmatig staat. Als ondernemer met winstoogmerk geldt dat nog eens extra, omdat je dan geacht wordt te weten wie je bronnen zijn. Lees voor meer daarover dit artikel. Als de website waarnaar je linkt auteursrechtinbreuk maakt en jij bent daarvan op de hoogte (of je had dat moeten zijn), dan ga je alsnog de fout in. Het is dus eigenlijk vrij simpel: wil je geen potentiële problemen, check dan je bron en zorg indien nodig dat je toestemming hebt om iets te delen of te linken.

Meer informatie over het gratis spreekuur van Dohmen advocaten

Dit artikel verscheen eerder op mestmag.nl. Mestmag.nl is de community voor cultuur in Noord-Brabant. Wil je elke dinsdag het culturele nieuws uit Brabant en de rest van Nederland in je mailbox? Meld je dan nu aan!

(Gratis) Juridisch Spreekuur in Amsterdam

Eerste hulp bij juridische vragen voor kunstenaars en ondernemers. Edwin’s Law zet zich in om je zo goed mogelijk bij te staan bij je vragen omtrent het auteursrecht en aanverwante rechten, en hier heldere voorlichting over te geven. Ook kun je Edwin's Law terecht voor andere juridische kwesties waarmee je als ondernemer of kunstenaar te maken hebt. Tijdens het spreekuur zullen je vragen kort en bondig worden beantwoord, indien dat mogelijk is. Verwacht verder concreet praktisch advies wat de eventueel te volgen vervolgstappen zijn en welke kosten daar aan verbonden zijn.