Skip naar content
Skip naar content

Handleiding Zo zet je je creatieve kracht in voor maatschappelijke vraagstukken

  • Stappenplan voor duurzame verandering
  • Kunstenaars en creatieve ondernemers

Op de kunstacademie leer je mislukking te omarmen, toeval toe te laten of een zoektocht te beginnen terwijl je geen idee hebt waar je naar zoekt. Kortom: hoe te denken als een kunstenaar. Deze manier van denken blijkt ook waardevol bij het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken. Zo worden makers steeds vaker betrokken door overheden. Met deze vijf stappen kun je je repertoire inzetten om verandering teweeg te brengen.

Tabo Goudswaard is kunstenaar, onderzoeker en sociaal ontwerper. Samen met Jetske van Oosten schreef hij het boek Maakkracht, waarin hij laat zien hoe je problemen in vijf stappen aan kan pakken als een maker, en zo de aanzet kan geven tot duurzame verandering. Dat zijn welkome inzichten, nu steeds meer kunstenaars hun werkterrein verschuiven van de museumzaal naar de sociaal-maatschappelijke werkelijkheid. Tegelijkertijd groeit in de maatschappij het besef dat het repertoire van kunstenaars een waardevolle bijdrage kan leveren bij het werken aan ingewikkelde problemen zoals milieuvervuiling, klimaatverandering of ongelijkheid. Creatieve professionals kunnen verandering in gang zetten op verrassende manieren. In het regeerakkoord staat zelfs dat de creatieve industrie betrokken wordt bij grote maatschappelijke opgaven.

Maar hoe zet je je kracht als kunstenaar in om bij te dragen aan verandering? Goudswaard onderscheidt vijf fasen binnen het proces: agenderen, onderzoeken, voorstellen, testen en verankeren. In iedere fase kunnen kunstenaars een specifieke rol spelen. Het is daarbij goed je te realiseren dat:

  • Alle systemen gemaakt zijn, en dus veranderd kunnen worden
  • Je zelf het systeem bent
  • Iedereen maker kan zijn
  • Je geen oplossing creëert, maar verandering
  • Je verliefd moet zijn op het vraagstuk
Schema stappenplan - De maker getypeerd - Uit het boek Maakkracht van Tabo
"De maker getypeerd", schema stappenplan uit Maakkracht, © Tabo Goudswaard en Jetske van Oosten

Om deze inzichten in de praktijk te brengen, kun je bij jezelf nagaan welke rol het beste bij je past, en in welke fase van veranderprocessen jouw werk het krachtigste is. Ten slotte nog een aantal tips bij het werken aan verandering:

  • Vind een taal waarin je helder kunt uitdrukken wat de meerwaarde van jouw blik is op maatschappelijke vraagstukken
  • Maak ruimte voor verandering
  • Vergeet niet dat projecten meerdere rollen tegelijk kunnen vervullen
  • Richt je op het proces en niet op het resultaat (ook tegenover opdrachtgevers)
  • Maak je proces navolgbaar: neem mensen mee in wat je doet
  • Omring je niet alleen met mensen die dezelfde mening hebben over het vraagstuk
  • Maak eigenaarschap zo breed mogelijk
  • Zorg voor mensen met mandaat in je team
  • Blijf autonoom en kritisch

Dit verslag is gebaseerd op de eerste bijeenkomst van de Artist Meetings 2022, een reeks van zes sessies waarin kunstenaars samen met experts onderzoeken hoe ze hun onafhankelijke maatschappelijke en economische positie kunnen verstevigen en uitbreiden. De Artist Meetings bieden reflectie, inzicht en concrete tips om stappen te maken in je eigen praktijk.

Achtergrond Artist Meetings 2022

Artist Meetings 2022 is een initiatief van Art is A Guaranty, filmmaker en art manager Annick Vroom, politiek geëngageerd beeldhouwer en conceptueel beeldend kunstenaar Caspar Berger en Cultuur+Ondernemen. En wordt mede mogelijk gemaakt door CBK Rotterdam.

Kunstenaars hebben een enorm intellectueel kapitaal. Jammer genoeg blijft dit nu vaak nog onderbelicht. Juist in deze tijd kan een nog actiever zelfbewustzijn leiden tot een gezondere en veel beter georganiseerde sector.

Initiatiefnemer Annick Vroom

logo met tekst Artist Meetings 2022 en beeld gekleurde streepjes