Gids Zo beoordeelt de Belastingdienst op schijnzelfstandigheid en dit kun je zelf doen

Wel of geen ‘echte’ freelancer? Sinds 1 januari 2025 is die vraag actueler dan ooit. Zzp’ers en vooral hun opdrachtgevers moeten kunnen aantonen dat er sprake is van ‘echte’ zelfstandigheid, ook in de creatieve sector. Hieronder zetten we belangrijke regels op een rij en geven we tips hoe je jouw zelfstandigenpraktijk daarop kunt aanpassen.

Dit is een samenvatting van de workshop die Thomas Drissen (directeur De Creatieve Coalitie) op 3 april 2025 gaf tijdens CreativeRoadz: event van en voor freelancers in de creatieve sector. CreativeRoadz werd georganiseerd door De Creatieve Coalitie, Platform ACCT en Cultuur+Ondernemen.

Het strengere toezicht op de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) heeft linksom of rechtsom gevolgen voor zzp’ers. Opdrachtgevers schakelen hen minder snel in voor bepaalde klussen. Opdrachtgevers en freelancers zijn bovendien niet altijd goed op de hoogte van de regels. Als je niet weet hoe het zit, kun je ook niet beargumenteren waarom jij niet als schijnzelfstandige zal worden aangemerkt. En dan loop je dus opdrachten en inkomsten mis.

Wanneer word je aangemerkt als zzp’er en niet als een schijnzelfstandige?

Simpel gezegd is een zzp’er voor de wet iemand die werkzaamheden verricht voor een opdrachtgever, zonder dat diegene werknemer is. Er is dan geen arbeidsovereenkomst, maar een opdrachtovereenkomst.

Een arbeidsovereenkomst bestaat dan weer grofweg uit drie onderdelen. Er is sprake van persoonlijke arbeid (je doet iets), er is een looncomponent (je krijgt bijvoorbeeld elke maand een vast bedrag op je rekening) en je staat onder gezag van de werkgever (je volgt in meer of mindere mate instructies op).

Borrelen er nu allerlei vragen omhoog? Dat is niet zo gek. Ook de rechter vond deze criteria te vaag. Daarom maakte deze naar aanleiding van het Deliveroo-arrest (een rechtszaak rond de bekende bezorgdienst) in 2019 een aanvullende interpretatie. Die aanvullende interpretatie bestaat uit negen ​​​​​​​​gezichtspunten. Deze gezichtspunten gebruikt de Belastingdienst nu om te beoordelen of iemand werknemer of zelfstandige is.

Negen gezichtspunten van zelfstandigheid

1. Wat is de aard en de duur van het werk?
2. In hoeverre zijn de werkzaamheden en werktijden bepaald?
3. In hoeverre ben je ingebed in de organisatie? (Denk aan bedrijfskleding, een e-mailadres, een uitnodiging voor borrels en bbq’s)
4. Is er al dan niet een verplichting om het werk zelf uit te voeren? (Of mag je het ook uitbesteden?)
5. Hoe zijn de afspraken tot stand gekomen?
6. Hoe is de beloning bepaald en op welke manier wordt uitbetaald?
7. Wat is de hoogte van de beloning?
8. In hoeverre loopt de opdrachtnemer financieel risico? (Bijvoorbeeld als de opdrachtgever niet betaalt, of als de opdrachtnemer iets van de opdrachtgever kapot maakt).
9. Beweegt de opdrachtnemer als ondernemer in het economisch verkeer? (Heeft diegene bijvoorbeeld visitekaartjes en een website?)

Hoe toetst de Belastingdienst nu?

Dat doet de Belastingdienst holistisch: alle punten bij elkaar opgeteld zorgen voor een eindoordeel. Ook goed om te weten: de Belastingdienst toetst de praktijk, niet de opdrachtovereenkomst of het contract. Je moet dus in de praktijk laten zien dat je aan de criteria voldoet. Zo kan bijvoorbeeld een mail of zelfs een appje waarin je over het tarief onderhandelt, al een bewijsstuk zijn.

Wat kun je zelf doen? Loop eens door de gezichtspunten heen. Misschien twijfel je bij twee van de negen gezichtspunten of jouw opdracht aan de criteria voor freelancers voldoet. Grote(re) kans dat de Belastingdienst je in zo’n geval wél aanmerkt als zzp’er. Maar twijfel je bij verschillende gezichtspunten? Dan is het verstandig om je zelfstandigenpraktijk opnieuw tegen het licht te houden.

Met een paar kleine aanpassingen kun je vaak wel als zzp’er blijven werken. Als je dat wil, natuurlijk.

Tien tips om het goed te regelen

1. Ga voor opdrachten met een duidelijke kop en staart, en spreek een eindresultaat af.
2. Voer de opdracht volgens je eigen werkwijze en tijdens zelf bepaalde werktijden uit.
3. Zorg voor verschillende opdrachtgevers.
4. Werk volgens een marktconform tarief (en minimaal € 33,- per uur).
5. Laat je inhuren voor een bepaalde specialiteit.
6. Spreek een andere manier van aansturen af. De opdrachtgever staat meer op afstand dan bij een dienstverband.
7. Onderhandel over tarieven en andere voorwaarden.
8. Toon aan dat je een échte ondernemer bent (en maak bijvoorbeeld een website en visitekaartjes).
9. Maak duidelijke afspraken met de opdrachtgever…
10. …en handel daar ook naar.

De Belastingdienst heeft onder andere de zorg en het onderwijs aangemerkt als risicosectoren. Maar ook op de cultuursector wordt goed gelet. Het is dus raadzaam om je zaken op orde te brengen.

De Creatieve Coalitie signaleert dat sommige grote opdrachtgevers door het verscherpte toezicht op de wet DBA contracten aanpassen. Ze voegen dan bijvoorbeeld een clausule toe. Daarin staat dat de opdrachtnemer de boete van de Belastingdienst moet betalen, als die aan de opdrachtgever wordt opgelegd. Juridisch gezien mag dit niet zomaar. Weet wat je rechten zijn. Twijfel je over een contract? Vul DeAansluitwijzer.nl in en ontvang een gids met alle informatie over schijnzelfstandigheid.

Op dit moment werkt het kabinet aan een wetsvoorstel om circa € 33,- per uur als minimumtarief in te voeren voor zzp’ers. Bij een lager tarief is er een sterk vermoeden dat je schijnzelfstandige bent. Het ziet ernaar uit dat deze wet er ook doorheen komt. Via De Creatieve Coalitie blijf je op de hoogte.