Skip naar content
Skip naar content

Ervaringsverhaal Groeien in coronatijd: zo gebruikte Collectief Edelsmeden Leeuwarden de cultuurlening

Collectief Edelsmeden Leeuwarden (CEL) is net een half jaar open in de smederij van een voormalige gevangenis als corona de agenda leeg veegt. Tijdens deze moeilijke periode wist eigenaar Sanne Bergsma het bedrijf niet alleen staande te houden, maar zelfs te laten groeien, mede dankzij een cultuurlening.

Als Sanne Bergsma tijdens haar opleiding tot edelsmid een kleine ruimte huurt in het voormalige huis van bewaring de Blokhuispoort in Leeuwarden, kijkt ze al al smedend uit op de oude smederij van de gevangenis. ‘Dat is nog eens een geweldige plek voor een collectief goudsmeden,’ denkt ze bij zichzelf. Maar dat ze ruim tien jaar later precies dat op precies die plek zal realiseren, kan ze op dat moment nog niet bedenken. “Ik had destijds een kantoorbaan, maar miste het om creatief te zijn. Als kind was ik al gebiologeerd door mooie edelstenen en maakte ik weleens kleine sieraden van zilverdraad, daarom besloot ik een cursus edelsmeden te volgen. Zo werd ik totaal gegrepen door de geur van metaal, de mooie technieken en de eindeloze mogelijkheden. Omdat ik er simpelweg alles over wilde weten, begon ik aan een parttime opleiding tot edelsmid.”

Sanne Bergsma Portret
Sanne Bergsma

De start van het collectief

Vijf jaar later is Sanne nog niet van plan haar baan als docent/coach en onderwijsontwikkelaar op een ROC op te geven. Ook niet als ze door het Centrum voor de Kunsten Parnas wordt gevraagd om één avond per week les te geven of als haar leerlingen haar nog later, bij de sluiting van het Centrum voor de Kunsten, vragen of ze de cursussen dan zelf niet kan voortzetten. Sanne: “Dat wilde ik wel, maar ik bleef het naast mijn baan doen.”

In 2014 zet ze in een oud bakkerijtje (’een prachtig monumentaal pand in art-deco-stijl’) in Leeuwarden een lange tafel neer om haar cursisten te ontvangen. Ook haar eigen atelier SanneS Edelsmederij huist in het pand: ze maakt trouwringen, sieraden van gerecycled familiegoud en een eigen collectie die ze ter plekke verkoopt. Omdat de workshops en cursussen goed lopen en ze het steeds drukker krijgt, vraagt ze bevriende edelsmeden of zij willen meewerken. “Zo ontstond toen al een klein collectief,” vertelt Sanne.

De zaken gaan zo goed dat haar eenmanszaak vijf jaar later uit zijn voegen barst. “Er meldden zich steeds meer collega edelsmeden die ook mee wilden werken, maar intussen moest ik dit groeiende bedrijf combineren met mijn baan in het onderwijs en jonge kinderen thuis.” Precies in dezelfde periode dat ze na veel wikken en wegen besluit haar baan als docent op te zeggen, hoort ze dat binnen een half jaar de oude smederij in de gevangenis vrij zal komen: de plek waar ze als student edelsmid al zo enthousiast over was. “Dat was in 2018, toevallig ook het jaar dat Leeuwarden de culturele hoofdstad van Europa was, wat een enorm positieve energie met zich meenam. Het was alsof alles samenviel, waardoor ik de gigastap van klein atelier van 40 vierkante meter naar zo’n grote locatie van 230 vierkante meter durfde te zetten,” aldus Sanne.

Met een crowdfunding wordt 40.000 euro opgehaald en met die financiële injectie naast onder andere Sanne’s persoonlijke investeringen is Collectief Edelsmeden Leeuwarden (CEL) een feit. Een plek waar naast workshops en cursussen inmiddels ook een tweejarige opleiding tot edelsmid wordt aangeboden. Bovendien biedt de open werkplaats leer- en studieplekken, zelfstandige werkplekken en verkoopruimte aan edelsmeders van alle niveaus.

CEL_1
De centrale toonbank bij Het Collectief Edelsmeden Leeuwarden

En toen kwam corona…

Sanne’s plan om van CEL een kennis- en leercentrum te maken, lijkt te slagen. Maar toen kwam corona en werd ineens het tapijt onder hen weggetrokken. Alle boekingen verdwijnen uit de agenda en omdat CEL pas een half jaar bestaat, kunnen er geen jaarcijfers overlegd worden en komen ze niet in aanmerkingen voor overheidssteun. “Het was teleurstelling op teleurstelling,” zegt Sanne.

Terwijl Sanne het, in overleg met de huurbaas en investeerders uit de crowdfunding, voor elkaar krijgt om de kosten tijdelijk naar 0 te krijgen, blijft ze vooruit denken. Wat kunnen we nog wél doen? Waar kunnen we verbeteren en waar kunnen we op inzetten? Sanne: “Zo hebben wij ervoor gekozen om de opleiding verder uit te breiden. Zodra de locatie weer open mocht, zagen we dat onze vaste groep smeders en de vaste groep van de opleidingen gewoon weer terugkwamen. We hebben een meerjarenplan geschreven en een extra groep erbij gevoegd. De workshops hebben we even op een laag pitje gezet, maar we hebben dan wel weer de verkoop van sieraden op de locatie zelf uitgebreid.”

Maar Sanne wil niet alleen het bedrijf staande houden, maar ook naar iets toewerken. “Zeker naarmate de coronacrisis langer duurde, wilden we stappen vooruit zetten: groeien en een inhaalslag maken. Om dat te bewerkstelligen moesten er een aantal dingen gebeuren. Zo moest de toegankelijkheid van de website verbeterd worden, wilden we aanpassingen in onze werkplaats en meer aandacht besteden aan promotie en marketing. Het is enorm belangrijk om trots te laten zien wie je bent, wat je doet en waar je voor staat, maar dat schoot er nog weleens bij in doordat we zo druk waren met het werk zelf.” Het plan: na de zware coronaperiode een feestelijke heropening organiseren om zo iedereen te laten weten wat CEL is en wat je er kunt leren en maken. Alleen, voor dat plan was geld nodig. En dat was er niet na een jaar omzetverlies.

Een feestelijke heropening dankzij de cultuurlening

Via een collega komt Sanne bij Cultuur+Ondernemen terecht, dat verschillende regelingen kent om creatieve ondernemers met raad en daad bij te staan. Na gesprekken met adviseurs waarin werd overlegd wat er mogelijk was, sluit Sanne een lening af voor 40.000 euro, tegen een lage rente van 1 procent. “We hebben alle documentatie aangeleverd: van prognoses voor de komende jaren tot ontwikkelplannen en van begrotingen tot concrete to-do’s. Het was voor ons enorm waardevol om alles eens een keer zo goed uit te denken en door te rekenen. Zeker omdat daar dan weer kritische vragen over kwamen die ons verder brachten. Zo worden je doelen steeds concreter en concreter tot je per maand eigenlijk precies weet wat je te doen staat.”

Komende november staat de heropening dan eindelijk op de planning. “Daar werken we op dit moment hard naar toe met een publiciteits- en marketingplan. Onze website is aangepast, de verkoophoek op onze locatie ziet er tiptop uit, de goodiebags voor het event staan al klaar en natuurlijk hebben we gezorgd voor een interessant programma. Zonder de cultuurlening hadden we dat niet voor elkaar gekregen.”

De coronajaren waren zwaar, maar juist daardoor durft Sanne nu met vertrouwen de toekomst in te kijken. Sanne: “Als je dat overleeft als startend bedrijf, wat kan je dan niet aan? We werken op dit moment al veel samen met edelsmeden uit deze omgeving, in de toekomst hoop ik nog meer samenwerkingen te kunnen bolwerken. Met zowel Nederlandse als internationale edelsmeden die interessante masterclasses kunnen verzorgen, en ook met andere creatieve opleidingen, kunstenaars en mbo’s en hbo’s. We hebben de leukste mensen in huis en een prachtige locatie. Nu is het alleen nog maar een kwestie van verder groeien.”

Lees meer over de mogelijkheden van een cultuurlening.

Wie een lening verkrijgt, moet die ook weer terug betalen.