Nieuws Dit leerde staatssecretaris Uslu over hi-techkunst en ondernemen tijdens haar werkbezoek

Staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) werd tijdens een werkbezoek bijgepraat over de wereld van internetcultuur, hybride programmeren, de nieuwste multimediakunst, én de wijze waarop dit alles gefinancierd kan worden. Voor de jonge directeuren van Nxt Museum en The Hmm is ondernemen een tweede natuur.

Het gezicht van staatssecretaris Gunay Uslu verschijnt metershoog in oplichtende LEDjes die in lange strips aan de muur hangen. Door de donkere tentoonstellingsruimte binnen te stappen is ze onderdeel geworden van ENTER, de interactieve installatie van kunstenaar Ksawery Kirklewski. Het is het begin van haar werkbezoek op 26 september in Amsterdam Noord, waar ze zich laat bijpraten over digitale kunst, internetcultuur en vernieuwende vormen van cultureel ondernemerschap. Merel van Helsdingen, directeur van Nxt Museum, leidt haar rond door de tentoonstelling ‘UFO – Unidentified Fluid Other’. Vervolgens geeft Lilian Stolk, directeur van The Hmm, een presentatie over de pioniersrol die haar inclusieve platform voor internetcultuur vervult.

Games, filosofie en virtuele jurken

Nxt Museum opende in 2020 haar deuren in een voormalige televisiestudio. Het museum is volledig gericht op nieuwe mediakunst – iets wat in Nederland nog niet bestond. De rondleiding door de tentoonstelling voert onder meer langs het digitale universum van de Chinese kunstenaar Lu Yang, waar games samenkomen met identiteit en filosofie. Bij digitaal modehuis The Fabricant ontdekken bezoekers zichzelf op schermen, gekleed in de laatste virtuele mode. En Oseanworld creëerde speciaal voor Nxt Museum een speelse installatie waar je de virtuele werkelijkheid van games en social media aan den lijve kunt ondervinden. Deze kunstenaars zijn helemaal thuis in de fluïde wereld van VR, blockchain, design, technologie en muziek. De hoeveelheid schermen, projectoren, sensoren, geluidssystemen en tablets is overweldigend: deze kunst gedijt in een high-tech omgeving. Dat vraagt om flinke investeringen.

De stroomversnelling van The Hmm

Net als Merel van Helsdingen is Lilian Stolk een ondernemende oprichter-directeur. Met het platform The Hmm biedt ze ruimte voor een kritische en inclusieve discussie over de digitale revolutie die onze levens steeds verder beheerst. Van online trends tot privacy, van milieuvriendelijk internet tot Web 3.0 –The Hmm creëert tijdens evenementen een podium waar het publiek met kunstenaars en wetenschappers op ontwikkelingen kan reflecteren. Zo streven ze naar een meer op de mens gericht internet.

Door de lockdowns raakte de ontwikkeling van deze bijeenkomsten – die fysiek plaatsvonden – in een stroomversnelling. Als kleine, wendbare organisatie kon The Hmm zich snel richten op onderzoek naar online en hybride programmering. Experiment stond centraal; de opgedane kennis werd meteen in de praktijk gebracht. Binnen korte tijd had The Hmm hun eigen livestreamplatform online, waardoor ze niet meer afhankelijk waren van platforms als YouTube, waar ze flink kritisch op zijn. Zo verworven ze zich al experimenterend een pioniersrol binnen de culturele sector. De code voor het platform was open source, iets waar collega-instellingen zoals Het Nieuwe Instituut en Sonic Acts dankbaar gebruik van maakten. De volgende stap is die naar een succesvol verdienmodel voor online programma’s.

Tijd voor reflectie

De organisatie maakte in korte tijd een flinke groei door. Na de succesvolle experimenteerfase is het zaak om de organisatiestructuur opnieuw te bekijken en een businessmodel te ontwikkelen. Ook in andere sectoren is behoefte aan de kennis van The Hmm – dat kan samen met subsidies voor een duurzame financieringsmix zorgen. Stolk besloot zich aan te melden voor het mentoringproject van Cultuur+Ondernemen, zodat ze bewust kon werken aan de volgende stap in het leiderschap van haar organisatie. Voor Stolk was het, als beginnend directeur, waardevol om van gedachten te wisselen met iemand die ruime ervaring heeft met het leiden van culturele organisaties.

Hi-tech setup, start-up instelling

Terug naar Nxt Museum. Dat heeft 21 aandeelhouders, waaronder privé-investeerders uit de festival- en technologiebranche. Naast kapitaal bieden ze betrokkenheid, kennis en een netwerk: zo lukte het dankzij hen om Samsung als sponsor aan te trekken.

Anders dan The Hmm is Nxt Museum geen stichting – Van Helsdingen koos voor een bv, omdat het oprichten van een stichting te lang zou duren. Dat betekent wel dat Nxt Museum zich niet kan aansluiten bij de Museumvereniging, en dus geen Museumjaarkaart accepteert. Een gemiste kans, vindt ze: 60% van de bezoekers zijn jonger dan 35, en met museumjaarkaart bereik je een oudere doelgroep. Die kan leren van de vanzelfsprekendheid waarmee een jonge generatie technologische ontwikkelingen volgt. Onlangs nog sloot een buurtbewoonster op leeftijd aan bij een workshop filter creation, om aansluiting te vinden bij haar kleinkinderen.

De nieuwe rol van Cultuur+Ondernemen

Waar Cultuur+Ondernemen The Hmm ondersteunde met het mentoringtraject, kon het Nxt Museum helpen met financiering. Mede dankzij de coronalening kon het jonge museum overeind blijven toen publieksinkomsten dankzij de lockdowns wegvielen. Sinds die crisis weten veel meer kunstenaars en instellingen de weg naar het platform te vinden. Toen de sector hard werd getroffen, kon Cultuur+Ondernemen als kenniscentrum voor ondernemerschap en financieringen direct inspringen op actuele vragen. Tegelijkertijd werd de rol van financiering steeds groter. Aan 175 partijen – de meesten niet structureel gesubsidieerd – kon Cultuur+Ondernemen een coronalening of overbruggingskrediet verstrekken. Die leningen functioneren als vliegwiel, maar directeur Titia Haaxma benadrukt dat ze de sector nog veel meer kennis kunnen bieden over het substantieel vergroten en verbreden van de financieringsmix: ook voor kunstenaars, die niet altijd de middelen hebben om adviseurs in te huren.

Er is dus altijd ruimte voor verbetering, maar na een inspirerend bezoek én snelcursus NFT’s, DAO’s, POAP’s en Web 3.0 is het duidelijk voor de staatssecretaris: deze jonge, vernieuwende en ondernemende spelers brengen de culturele sector in een spannende stroomversnelling.

Het werkbezoek is mede tot stand gekomen door ONL voor Ondernemers.