Verdieping Kunstenaars en geld: een wereld te winnen

We zien kunstenaars soms worstelen hun projecten financieel rond te krijgen. Is dat omdat ze te weinig betaald krijgen, er te weinig subsidie is of heeft het ook te maken met iets anders, namelijk hun houding ten aanzien van geld of hun financiële vaardigheden? Wat vinden kunstenaars eigenlijk van ‘geld’?

Cultuur+Ondernemen deed hier onderzoek naar, samen met de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Hogeschool van Amsterdam. We hielden twee groepsgesprekken met ongeveer 15 kunstenaars en creatieven uit allerlei disciplines, zowel jong als al langer actief. We gaven individueel advies en legden de uitkomsten uit deze sessies voor aan fondsen, gemeenten en bonden. Het is geen groot onderzoek, maar de twee belangrijkste conclusies kunnen herkenbaar zijn voor zelfstandigen in de cultuursector.

Financieel behoudend

Kunstenaars en creatieven nemen graag artistieke risico’s, maar financieel zijn ze behoudender. Juist omdat hun budgetten laag zijn en ze minder financiële zekerheid hebben (zoals reserves of structurele inkomsten) nemen ze niet graag financiële risico’s. Ze financieren hun werk liever uit eigen inkomsten of met een lening van vrienden of familie. Je zou dat ‘warm’ geld kunnen noemen. ‘Koud’ geld, zoals een lening van een bank, vinden ze lastiger. Maar ook lang niet iedereen is gecharmeerd van crowdfunding, wat toch een mengsel is van ‘warm’ geld (familie, vrienden, fans) en ‘ koud’ geld (onbekende supporters). Uit de gesprekken bleek dat er nog maar weinig financiële doelen stellen of financieel (kunnen) plannen voor de langere termijn. En daarop hun gedrag aanpassen. De praktijk is dat veel kunstenaars leven van project tot project.

Financiële vaardigheden kunnen beter

Bespreking van de eisen die het fenomeen van ‘Gestapeld Financieren’ aan een kunstenaar stelt om haar of zijn financiering van een project rond te krijgen leidde tot herkenning. ‘Je moet van zoveel verschillende markten thuis zijn’. Het invullen van een vragenlijst leidde bij een aantal tot de verzuchting dat ze eigenlijk over te weinig vaardigheden beschikten om financieel vooruit te komen. De Culturele Financieringswijzer helpt in ieder geval om wijzer te worden over verschillende routes naar financiering van je project of onderneming. En, in je eentje of samen, een netwerk opbouwen van zakelijke adviseurs helpt zeker.

Nog wat tips op het gebied van financiering:

Denk aan de geldkant: veel kunstenaars beginnen aan een artistiek project en vergeten vanaf het begin te bedenken hoe je het project gaat financieren of het wat oplevert. Ook als je alleen tijd investeert moet je weten hoe je inkomen verwerft.

Haal meer uit een project: je kunt meer uit een project halen voordat je aan het volgende begint door het bijvoorbeeld in te zetten op andere plekken. Een danser die voor een bedrijf mensen achter hun bureau vandaan haalde met zijn choreografie. Hij was erg verbaasd dat zijn choreografie op een totaal andere plek in een andere sector waarde toevoegde.”

Formuleer je toegevoegde waarde: kunstenaars vinden het moeilijk die onder woorden te brengen en ermee de boer op te gaan. Dat is voor niemand makkelijk. Toch is het goed om hierover na te denken. Kunstenaars hebben waarde voor de samenleving maar hebben dat zelf vaak niet door. Het helpt om hierover met iemand te sparren, het liefst een buitenstaander die jou wel kent. Een kunstenaar die een creatieve bijdrage leverde in een team, verdiende daar meer mee in een week dan de rest van de maand.

Denk aan verschillende vormen van financiering: met de opkomst van crowdfunding en de huidige social media-cultuur is het van belang om bezig zijn met wie jou leuk vindt en volgt, en hoe je daar meer uit kunt halen. Crowdfunding is bijvoorbeeld in opkomst in de kunstwereld. De donateurs zijn tegelijkertijd ook een fanbase.

Meer lezen? Business Insider Nederland schreef ook een artikel over het onderzoek.

Het hele onderzoek 'Capturing Values by Creatives' lees je hier.

Dit onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door Kiem/Raak.