Ervaringsverhaal Johanna ter Steege maakt muziektheaterspektakel over boerenleven in Twente

Johanna ter Steege heeft al een lange loopbaan als actrice: ze werd bekend door haar rol in 'Spoorloos' (1987), en speelde daarna nog in tal van film- en theaterproducties in binnen- en buitenland. Altijd is ze betrokken geweest bij de uitvoering van andermans ideeën. Tot ze jaren geleden zelf met een idee kwam. Hier vertelt ze hoe ze dat tot een succes bracht.

Het idee: een stuk over het boerenleven in Twente, haar zo bekend uit haar jeugd. De uitwerking daarvan, Hanna van Hendrik, gaat 8 juni in première. Om haar visie werkelijkheid te maken, moest ze veranderen van kunstenaar in ondernemer. Daarbij kreeg ze een duwtje in de rug in de vorm van een adviesgesprek.

Boerendochter

Johanna ter Steege (1961) is zelf geboren op een boerderij in Twente. ‘De hele familie werkte en woonde op de boerderij.’ Als tiener maakte ze de felste boerenopstand in de Nederlandse geschiedenis mee, in 1971 in Tubbergen. ‘Dat ging over het invoeren van de ruilverkaveling, en de ondemocratische stemprocedure die ze daarvoor hadden bedacht.’ Tegelijk, in de jaren ‘70, onderging het boerenleven grote veranderingen door technologische vooruitgang. ‘De melkbus verdween bijvoorbeeld, alle boeren moesten opeens een peperdure melktank aanschaffen.’

‘Om mee te kunnen met die veranderingen, waren vertrouwen en verbinding enorm belangrijk. In Twente noemen we dat noaberschap: je redt het niet zonder buren en vrienden. Dat vind ik een mooie gedachte. Ik ken het boerenleven, houd van de Twentse taal, en wilde graag iets maken daarover.’ Dat werd Hanna van Hendrik, een theaterspektakel dat 8 juni in première gaat op het vliegveld Twente. ‘Het wordt echt een fysieke ervaring, inclusief koeien, tractoren en motorcrossers.’

Het stuk speelt zich af in die roerige seventies. Hoofdpersoon Hanna, gespeeld door Ter Steege, is boerin en dreigt haar boerderij te moeten verkopen. ‘Centraal staat de vraag: wat doe je als je wereld ineen dreigt te storten? Het is een ode aan de veerkracht van de boerengemeenschap.’

Van idee tot succes

‘Toen het idee er was, dacht ik al vrij snel: hoe ga ik dit doen? Er komt zoveel kijken bij het opzetten van een productie. Er was twee jaar geleden nog niets.’ Ter Steege klopte om te beginnen aan bij Dik Wessels, een Twentse ondernemer die naam maakte met onder meer investeringsmaatschappij Reggeborgh. ‘Ik vroeg hem: wat moet ik doen voor succes? Hij kent iedereen in de regio. Volgens Dik was er maar één sleutel tot succes: draagvlak. Ik moest de boer op met mijn idee, om zoveel mogelijk partijen te vinden die het op welke manier ook wilde steunen.’

Samen met uitvoerend producent Anouk Kapel wist ze tal van bedrijven, organisaties, fondsen en particulieren te enthousiasmeren. Onderaan de website van de productie prijkt een indrukwekkende lijst partners, van de Rabobank tot de familie Van der Valk. ‘Zo’n groot project op poten zetten, dat moet je goed regelen. Toen we bezig waren met donateurs en sponsoren, ben ik ook naar Cultuur+Ondernemen gestapt om advies te krijgen bij het oprichten van mijn stichting.’

Toezichthouder Elisabeth Dielesen over Johanna

Ter Steege kende Elisabeth Dielesen, ook als adviseur verbonden aan Cultuur+Ondernemen, al uit haar eigen netwerk. Zij is nu toezichthouder voor de stichting Hanna van Hendrik. Dielesen: ‘Als maker is deze stap enorm. Je begint met een plan, en bij de uitvoering daarvan komen heel veel zakelijke aspecten kijken. Ook moet je veel regelen om aan alle wettelijke eisen te voldoen. Denk bijvoorbeeld aan de aanvraag voor een ANBI-status. Het is mooi om te zien hoe Johanna is gegroeid in haar rol als directeur-bestuurder, en ze van actrice ook ondernemer is geworden. Ik sta achter de principes die haar voorstelling uitdraagt, bijvoorbeeld nieuw en ander publiek trekken in de regio, en help haar daarom graag als toezichthouder.’

Adviseur Alexander Ramselaar over Johanna

Dielesen verwees Ter Steege naar collega Alexander Ramselaar voor een oriëntatiegesprek. Ramselaar: ‘Johanna kwam binnen met een idee dat artistiek helemaal klopte. Samen hebben we gekeken hoe dat te vertalen naar een financieel levensvatbaar project. Belangrijkste boodschap daarbij: je moet verder denken dan je artistieke output. Voor wie heeft wat je maakt waarde? Waarom is het voor hen relevant? De redenen dat anderen willen bijdragen zijn lang niet altijd puur artistiek. Volgens mij is tijdens ons gesprek het kwartje gevallen hoe zij de vertaalslag kon maken van haar sterke artistieke visie naar financiering en realisatie.’

Ter Steege: ‘Ik had na het oriëntatiegesprek echt een schriftje met een stappenplan voor het oprichten van een stichting. Van statuten tot verzekeringen: ik wist wat ik moest doen. De weg die ik al bewandelde, heeft Alexander aangevuld door me te wijzen op praktische zaken waaraan ik moest denken.’

Universele thema's

Twee jaar later kijkt ze uit naar de première. ‘Het was mijn idee, maar Hanna van Hendrik is van iedereen geworden. Van de regisseur tot de vrijwilligers, dansers en mensen van decor en licht: de kracht van het project zit in de samenwerking.’ Ze hoopt met het spektakel een brug te slaan tussen boeren en mensen in de stad. ‘De thema’s in het stuk gelden echt niet alleen voor boeren. Iedereen wil zijn lief en leed delen.’

Of ze, na dit project, al een nieuw idee heeft om uit te werken? ‘Laten we eerst maar met z’n allen zorgen dat dit een succes wordt. We hebben veertigduizend kaarten te verkopen. En daarna moeten we niet stoppen met praten over de verhalen die loskomen en ervaringen blijven delen.’

Hanna van Hendrik is tot en met 21 juli 2019 te beleven op vliegveld Twente.