Skip naar content
Skip naar content

Ervaringsverhaal De kracht van het uitzoomen: waarom een mentor waardevol kan zijn

Er bestaat geen specifieke opleiding die je klaarstoomt om een kunstinstelling te leiden – expertise en ervaring komen met de jaren. Cultuur+Ondernemen biedt mentoringprogramma’s voor culturele organisaties die startende leidinggevenden matchen met een vakgenoot die er al meer vlieguren op heeft zitten. Josine Sibum Siderius volgde bij haar mentor Renée Jongejan een traject Mentoring voor Kunstpodia, een speciaal programma dat in 2020 is ontwikkeld op verzoek van De Zaak Nu.

Mentee Josine Sibum Siderius, hoofd Publiek en Presentaties bij Oyfo Techniekmuseum & Kunstpodium in Hengelo (voormalig directeur Kunsthuis SYB):

Josine Sibum Siderius
Josine Sibum Siderius - fotograaf: Aad Hoogendoorn

Waarom besloot je je voor het traject Mentoring voor Kunstpodia aan te melden?

"Ik werkte destijds sinds 2019 bij Kunsthuis SYB. Het was een drukke functie, waardoor het er snel bij in schiet om tijd vrij te maken voor cursussen, maar toch wilde ik mezelf blijven verbeteren. Toen de pilot voor dit programma voorbij kwam via De Zaak Nu, heb ik me direct opgegeven: als niet nu, wanneer dan wel? Christine Sluysmans, projectmanager mentoring bij Cultuur+Ondernemen, kwam toen na een uitgebreide intake met een passende match."

Hoe kijk je terug op het traject?

"Erg positief – Renée was heel prettig om mee samen te werken. Ik heb veel bewondering voor haar gedrevenheid. Kunsthuis SYB is een kleine organisatie en tot voor kort deed ik bijna alles in mijn eentje. Dan is het fijn om met iemand van buiten te sparren: het werkt relativerend. En het is leerzaam om stil te staan bij je eigen functioneren en dat van je organisatie. Zo was Renée realistisch over de verhouding tussen onze hoge ambities en beperkte financiële middelen."

Welke uitdagingen stonden centraal, en in hoeverre hielp het traject daarbij?

"Dankzij de afhankelijkheid van overheden en fondsen is de positie van kleine presentatie-instellingen altijd relatief onzeker. De belangrijkste uitdaging is dan ook om financiële stabiliteit te creëren. Maar binnen het Nederlandse cultuurstelsel zijn we die kwetsbare vorm normaal gaan vinden. Het is dan ook een vraag die uitstijgt boven een persoonlijk mentoringtraject, en waar niet zomaar een antwoord op te vinden is. Maar het was fijn om herkenning te vinden en te sparren met Renée, bijvoorbeeld over het vergroten van particuliere inkomsten."

Klopte de match met je mentor, en waar bleek dat uit?

"Zeker! Het profiel van Renée sluit aan op dat van mij: ze heeft een vergelijkbare functie gehad als zakelijk leider van De Appel, en net als ik heeft ze ervaring in marketing en communicatie. Ze heeft me op meerdere gebieden goede adviezen gegeven; soms heel praktisch, maar met name het overzicht vanuit haar perspectief was behulpzaam. Zo moedigde ze me aan om ook mijn successen te vieren, in plaats van alleen te focussen op wat nog niet goed gaat. Dat gaf me echt zelfvertrouwen."

Renée Jongejan, zakelijk leider Mauritshuis
Renée Jongejan - fotograaf: Vera Bos

Mentor Renée Jongejan, zakelijk directeur Kunsthal Rotterdam (voormalig zakelijk directeur Mauritshuis):

Je bent sinds 2020 verbonden aan de mentoringprogramma’s voor culturele organisaties van Cultuur+Ondernemen. Waarom vind je het belangrijk om startende leidinggevenden te begeleiden?

"Veel leidinggevenden in de sector zijn vanuit een inhoudelijke positie doorgegroeid, en hebben geen achtergrond in management. Als je meer werkervaring hebt, overzie je het veld beter. Je kunt zaken in perspectief plaatsen en reflectie bieden. Zelf weet ik uit mijn tijd bij De Appel dat je als zakelijk leider een alleskunner moet zijn. Dan kan een valkuil zijn, zeker bij kleine organisaties: je verliest jezelf al snel in operationele zaken, terwijl je juist op strategisch niveau een verschil kunt maken."

Hoe zou je jouw stijl van begeleiden omschrijven?

"Ik heb me een goed beeld gevormd van de organisatie en vervolgens heb ik samen met Josine prioriteiten gesteld. De gesprekken waren van professionals tot elkaar, op basis van onderling vertrouwen. De plannen van Kunsthuis SYB zijn waanzinnig ambitieus, maar onmogelijk te realiseren met het beschikbare geld. Dankzij mijn vlieguren ken ik de urgentie van een realistische balans tussen ambities en middelen. We hebben het ook gehad over het belang van statuten en de rol van het bestuur. Juist bij kleinere instellingen met een meer informeel bestuur komt de Governance Code Cultuur goed van pas."


Heb je zelf ooit iemand gehad die voor jouzelf de rol van mentor vervulde?

"Niet zo letterlijk als in dit traject, maar ik heb altijd bepaalde collega’s gehad die ik opzocht voor overleg. Ook had ik goed contact met mensen uit bestuur of raad van toezicht, die ik altijd kon bellen. Verder heb ik veel gespard met mijn partner. Hij had een groot consultancybureau, en veel kwesties bleken helemaal niet uniek voor de culturele sector. Maar als er destijds zo’n mentoringprogramma had bestaan, had ik die kans zeker aangegrepen!"

Josine en Renée deden, respectievelijk als mentee en als mentor, mee aan Mentoring voor Kunstpodia, een spin-off van het succesvolle programma Mentoring voor Zakelijk Leiders. Beide mentoringprogramma’s staan het hele jaar door open voor nieuwe aanvragen. Cultuur+Ondernemen beschikt over een uitgebreid, steeds groeiend, mentorenteam voor culturele organisaties.

Mentoring voor Kunstpodia is ontwikkeld op verzoek van De Zaak Nu, de belangenvereniging voor Nederlandse presentatie- en postacademische-instellingen voor beeldende kunst. Het pilot-programma is mede mogelijk gemaakt dankzij een financiële bijdrage van het Mondriaan Fonds.