Interview Blik op de toekomst 2 Brancheorganisaties over veerkracht en vernieuwing

2020 was op z'n zachtst gezegd geen makkelijk jaar voor de cultuursector. Het zat vol tegenslagen, maar we hebben ook gezien hoe die tegenslagen leidden tot veel creativiteit en snelle innovatie. Hoe hebben verschillende branches en overkoepelende instellingen het coronajaar ervaren? En met welk gevoel staan zij in 2021? We polsen het bij tien geïnterviewden. Hierbij het tweede deel.

Lees ook het eerste deel van de interviews

Sjoerd Feitsma is directeur van Platform Arbeidsmarkt Culturele en Creatieve Toekomst (Platform ACCT)

"Corona heeft de culturele sector blijvend veranderd. Helaas vooral op
negatieve wijze, maar er zijn ook lichtpuntjes. Bijvoorbeeld meer
mogelijkheden om publiek te bereiken of kaartjes te verkopen. Dan denk
ik aan het Internationaal Theater Amsterdam dat duizenden tickets over
de hele wereld verkoopt met een livestream voorstelling. Er is nieuw
publiek bereikt. Een Britse vriendin van mij, bijvoorbeeld, volgt dit nu
allemaal; wat niet zo geweest zou zijn als ze naar Amsterdam
had moeten reizen. Dit soort initiatieven kunnen het verdienvermogen van
instellingen en individuele makers vergroten. Tegelijkertijd heb ik
grote zorgen over de weerbaarheid van de culturele sector. De
noodpakketten van het kabinet houden de infrastructuur redelijk
overeind, maar de vraag is wat overblijft op de langere termijn. Ik
geloof niet dat heel Nederland straks weer als vanouds in de theaters
zit, er is bij oudere bezoekers terughoudendheid.

"De arbeidsmarktagenda die in 2017 is opgesteld, loopt in 2023 af. Eind dit jaar moeten we het net ophalen: wat is er verbeterd? Wat is niet verbeterd? Welke nieuwe dingen moeten opgepakt worden om de culturele sector sterker en weerbaarder te maken? Hoe belangrijk dat is, hebben we nu vers op ons netvlies."

Er is, denk ik, nieuw publiek bereikt

Berend Schans is directeur van de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF)

"De popsector staat te popelen om echt aan de slag te gaan. Natuurlijk worden we heen en weer geslingerd tussen vertrouwen en pessimisme, maar de DIY-mentaliteit en de veerkracht in onze sector openbaren zich steeds. Overigens gesteund door zeer welkome steunmaatregelen. Publiek is ons goedgezind, alle coronaprogramma’s waren uitverkocht en kaarthouders hebben hun geld niet teruggevraagd. In 2020 hebben we geleerd dat de cultuursector op dun ijs loopt. Deze crisis legt meer bloot dan de arbeidsmarktagenda en de Fair Practice Code bij elkaar. Zoals in alle crises vergroot deze noodsituatie de kloof tussen haves and have-nots. Covid heeft ons in de creatieve en cultuursector gedwongen meer samen te werken. Daar moeten we allemaal nog veel over en van leren. Online registraties gaan geen alternatief bieden voor onze belevingseconomie.

"Daarnaast staan tussen droom en daad wetten in de weg. Auteursrechtenkwesties fnuiken dit. Ik geloof wel dat we meer hybride worden. Het publiek is verwend, dus online content moet een nieuw kwaliteitsproduct worden. Online content zal een investering vergen en fans zullen minder willen betalen voor online content dan voor een live optreden. Daarnaast moeten popartiesten online concurreren met influencers en allerlei ander aanbod op internet. Popartiesten zullen meer moeten optreden om hetzelfde geld te verdienen."

De DIY-mentaliteit en de veerkracht in onze sector openbaren zich steeds

Hoe blijf je publiek bereiken en op andere manieren inkomsten verkrijgen? 7 verdienmodellen met het accent op nieuwe inkomsten

Suzanne Henning is directeur van DuPho, beroepsvereniging voor professionele fotografe

"Onze rol als beroepsvereniging is afgelopen jaar veranderd. Ons team was al op dagelijkse basis bezig met juridische ondersteuning, het bijstaan van fotografen met raad en daad, scholing en bouwen aan een community. Daar kwam de 'coronataak' bij. Onze nieuwsbrieven gingen vroeger vooral over leuke nieuwtjes en bijscholing, nu gaat minimaal één hele nieuwsbrief per week over de coronamaatregelen. Onze coronaprotocollen worden door tachtig procent van de fotografen gehanteerd. Wij vertegenwoordigen allerlei fotografen: van school- en medische fotografie tot bruidsfotografie, evenementenfotografie, beeldende kunst en fotojournalistiek. Over de hele linie zie ik mensen kansen pakken en flexibel zijn, maar financieel zit er bij de meesten nul vlees meer op de botten. Dat is zorgelijk.

"Daar komt bij dat we in momenten van crisis vaak een grote instroom zien van mensen die hun hart volgen en fotograaf worden. Dat klinkt mooi, maar vaak zijn dit niet geschoolde fotografen die onder de marktprijs gaan werken. Het is daarom van groot belang dat er richtprijzen voor fotografie komen voor het hele veld. DuPho is gegroeid afgelopen jaar: mensen zien in hoe waardevol het is om verenigd te zijn. Op dit moment is Platform Fotografie Nederland in oprichting: allerlei instellingen rondom fotografie sluiten zich daarbij aan. Hopelijk zal dat voor fotografen een stevigere plek opleveren in het culturele landschap."

Ik zie mensen kansen pakken en flexibel zijn, maar financieel zit er bij de meesten nul vlees meer op de botten

Anna Pedroli is directeur van Nederlandse Audiovisuele Producenten Alliantie (NAPA)

"Het belang van samenwerking - om als sector gezamenlijk tot oplossingen te komen - was afgelopen jaar duidelijker dan ooit. Ook zag ik bij veel exploitanten een herwaardering voor Nederlandse producties, nu Hollywoodblockbusters massaal werden uitgesteld. Tegelijkertijd zijn de problemen die er al waren uitvergroot: bijvoorbeeld met betrekking tot de onevenwichtige risicoverdeling tussen partijen of cashflowproblematiek. Een nieuw probleem is dat verzekeraars geen pandemiedekking meer bieden, daardoor ligt er nu een enorm risico bij producenten. In antwoord hierop heeft het Filmfonds een regeling opgetuigd in het verlengde van de subsidierelatie die zij met partijen hebben. Er zijn echter heel veel producties die géén steun van het Filmfonds krijgen, zoals programma's voor de publieke en commerciële omroepen. Daarom zetten wij ons in voor een breder garantiefonds.

"Uiteindelijk blijft het een uitdaging om in te schatten wat nou precies de schade van de coronacrisis is. In sectoren waar je te maken hebt met betalende bezoekers is dat makkelijk te meten. Maar hoe becijfer je de impact wanneer een documentaireproductie maandenlang heeft stilgelegen? Kun je die productie later gewoon weer oppikken of loop je dan tegen andere problemen aan? Filmproducties en de financiering daarvan nemen vaak jaren in beslag. Ik ben ervan overtuigd dat we op de langere termijn effecten zullen gaan voelen die nu nog niet zichtbaar zijn. We blijven alert."

Het belang van samenwerking was afgelopen jaar duidelijker dan ooit

Titia Haaxma is directeur van Cultuur+Ondernemen

"De relevantie van ondernemerschap werd door de coronacrisis in één klap veel duidelijker. Ik merk het op de bijeenkomsten in het land, waar culturele organisaties, kunstenaars en overheden samenkomen. Thema's waar wij, en ook andere partijen, al jaren op hameren, komen daar nu duidelijk in beeld. Dan denk ik aan het belang van goede financieringsinstrumenten en professionalisering op zakelijk gebied. Dat toegenomen bewustzijn merken wij ook binnen Cultuur+Ondernemen. Kunstenaars en culturele organisaties zoeken ons vaker op en maken meer gebruik van de diensten die wij aanbieden, van workshops en adviestrajecten tot onze leenfaciliteiten.

"Ik zag het afgelopen jaar veel creativiteit en innovatie, in het bijzonder in het online cultuuraanbod. Dat leidt soms tot leuke verrassingen: men boort opeens veel meer of heel ander publiek aan. De impact is er, nu is het zaak om ook te zorgen voor duurzame verdienmodellen. Daar komt dat ondernemerschap om de hoek kijken. Ik hoop dat de crisis voor cultureel ondernemers ook een aanleiding kan zijn om daar weer stappen in te maken. Dat begint met reflectie op je eigen wendbaarheid en weerbaarheid in de afgelopen tijd. Wat bleek er heel goed te zijn gegaan? En waar moet nog aan gewerkt worden?"

De impact is er, nu is het zaak om ook te zorgen voor duurzame verdienmodellen

Financiering nodig om te investeren in een product, programma, project of productie? Dan is de Cultuur Opstart Lening wellicht interessant.